________________
उपभुक्तऋतु देवीमुपभुक्तोऽथ भूपतिः । ગણે નવું રિનનુદાના તર્યા રદ છે (સં. ચા. ૧૧.૧)
અર્થાત (મહેલમાં આવીને રાજા કર્ણ) ઋતુસ્નાન કરેલી દેવી (મયુલણણું)ને ઉપભેગ કર્યો અને એ વખતે બગીચામાં રાણી જેમાં જમી હતી તે જ ભોજનપાત્રમાં તે જમે.
तयोर्ववृत्त एकत्र पीत पीतेऽशितेऽशितम् ।
માહિતે વાણિત કૃત તે જ પ્રતિતઃ (સં. કથા. ૧૧.૨)
અર્થાત, પ્રેમના જોડાણને કારણે તે પતિપત્ની (= કર્ણરાજ અને મયણલ્લા) એક જ પાત્રમાં જલાદિપાન કરતાં, એક જ પાત્રમાં ભજન કરતાં, એક સાથે જ આસન પર બેસતાં અને અને સાથે જ સ્થાનમાં અવરજવર કરતાં.
એ જ રીતે, પ્રાકૃત દ્વયાશ્રયના પાંચમા સર્ગની ૧૦૨મી ગાથામાં કવિ કામીઓના વાર્તાલાપનું વર્ણન કરતા કહે છે કે,
होज्जइ अङ्गत्थम्भो सेओ हाज्जाइ हे।ज्ज रोमचा ।
જ્ઞા પે હે વ વેવાં મિમિસરને 1 (પ્રા. ચા. ૫.૧૨) અર્થાત, (હે સખિ ! અત્યારે પ્રિયતમની નજીક સરકતાં (અતિવર્ષને લીધે અંગો થંભી જાય છે, (શ્રમને લીધે) પરસેવો થાય છે, (પ્રિયતમનું દર્શન થતાં) રોમાંચ થાય છે, (કેઈક જોઈ જશે એવી બીકે) કંપ થઈ આવે છે, (તે શક્ય વગેરેનું મેણું સાંભળવું પડશે એ વિચારે) ફીકા પડી જવાય છે.
હેમચંદ્રાચાર્યની શૈલી પણ વૈવિધ્યભરી છે. એમાં ૧ કુટિરિમપુર જેવા અનુપ્રાસે, નીતિતિઃ સત્યમ તિરઃ તિઃ જેવાં ચમકે, તૌઢપિત્તાક્ષાનાં રતિ ચથિત મૂ: જેવી ઉબેક્ષાઓ, અનેક રૂપકે, સ્વભાવોક્તિઓ વગેરે મળે છે, નવા શબ્દોની રચનામાં હેમચંદ્રાચાર્ય પારંગત છે. જેમ કે, ાનાલિ, વાગઘા, નાય:, જુદ. કવિ ઘણીવાર શાસ્ત્રીય પારિભાષિક શબ્દો, સૂત્રાશે અને ઉદાહરણ શ્રેણીઓને સરળતાથી પ્રયોગ કરી લે છે. જેમ કે, - पूर्वस्माच्च परस्माच्च समस्मादसमाद्गुणैः ।
૩ઝુરે ના સિમલૈ બૈર વિહ્મચમ્ (સં. કથા. ૧.૧૪૩) એ જ રીતે, પ્રાકૃત દયાશ્રયમાં પણ સાતમાં સર્ગની ૫૧મી ગાથામાં
भोक्तण भोत्तव्व भोत्तु निवुइ-सुहाई भोन्मणा । મોરવ્રારમ્ભ મોજૂળ મદા તવ સનિત છે (પ્રા. ચા. ૭.૫૧)
ઘણીવાર આચાર્ય સંસ્કૃત વ્યાકરણમાં જ પ્રયુક્ત થયા હોય તેવા ધાતુઓ, કાળ વગેરેનો પ્રયોગ કરે છે. દા.ત.
न वेद विद्म विद्माथ न वेत्थ विदथुविद । ના વેઢ વિહતુર્વિસુઃ #saàનાત્કૃતિ (સં. દયા ૯.૮૧)
