________________
અર્થાતુ, પરસેવો લૂછતા, જાણે કે મોઢા પર મેંશ લાગેલા હોય તેવા, કીતિ ભૂંસાઈ ગયેલા કેટલાક યોદ્ધાઓને, શત્રુઓના તેજને ભૂંસી નાખનારા તેણે (= મલ્લિકાર્જુને) હાકોટા વડે પાછા પાડી દીધા.
બીભત્સ રસની જમાવટ કરતાં હેમચંદ્રાચાર્યે સંસ્કૃત દયાશ્રયના બીજા સર્ગના ૬૮મા શ્લોકમાં કહ્યું છે કે,
लुलुद्यकृत्युच्छकति द्विडेभे ध्वन्नुच्चदन्ते यमदद्भिरस्त्रः ।
સમયૂપેણ નુ રજીપૂડા ચનાવાવનામથત વિશારદ છે (સં. કથા. ૨.૬૮) ' અર્થાત તેણે ( =ગ્રાહરિપૂએ) જેમાં શત્રુઓના હસ્તિસૈન્યનું કાળજુ ફાટી જાય અને ઝાડા વછૂટી જાય તેવા જમરાજની ઊંચી દાઢ જેવા અસ્ત્રશસ્ત્રો વડે સંહાર કરીને રક્તરસ અને વિષ્કા દ્વારા, જાણે કે મદ્યરસ અને કલેજાની મીજબાની આપતો હોય તેમ, પિશાચિઓને મદમસ્ત બનાવી.
એ જ રીતે, પ્રાકૃત દયાશ્રયના છઠ્ઠા સર્ગની ૭૦મી ગાથામાં મલ્લિકાર્જુનના શિરચ્છેદનું વર્ણન કરતાં કવિ કહે છે કે,
पविरञ्जि आतवत्तो नीरजिअविजयवेजयन्तिीओ ।
सो लूण सीसकमले। कओ तुहाभजिअभडेहि ॥
અર્થાત જેનું છત્ર ભાંગી ગયું છે, જેની વિજયવૈજયંતી તૂટી ગઈ છે એવા તે (મહિલકાર્જુન)નું, તારા પાછા ન પડેલા દ્ધાઓએ, શીશકમળ છેદી નાખ્યું.
કરુણરસનું નિરૂપણ કરતાં, સંસ્કૃત થાશ્રયના સાતમા સર્ગના ૫૪-૫૫મા શ્લોકમાં - કવિ કહે છે કે, . न स्वर व्यकराद्राजाध्नानयायच्छमानया । ' ' ગુવા નાજી માં નાતે રમ શિsfપ . (સં. ઇચા. ૭.૫૪) ' અર્થાતુ, (મહાપુરુષ હોવાથી) લાંબા પીડાકારક શોકથી પણ (રાજા ચામુંડરાજનો) સ્વર ઘોઘરે ને થયો, તે ઢીંચણ ઘસવા ન લાગ્યા અને માથું પણ કૂટતો નહીં છતાં..
शुचा वितममानाग्नितुल्ययोत्तपमानया । ૩s 7s યા તે જીજ્ઞાનિ વસેપરે ! (સ. કથા. .૫૫)
અર્થાત, અતિ તીવ્ર પ્રજવલિત અગ્નિસમા શેકથી રાજા (ચામુંડરાજ ) ખૂબ સંતાપ પામ્યો, કેમ કે, બીજા (સગર વગેરે) ક્યા રાજાઓના અંગોને (પુત્રશોકથી) સંતાપ નહેતો થયો?
શૃંગારરસનું નિરૂપણ કરતાં કવિ હેમચંદ્રાચાર્ય સંસ્કૃતિ દયાશ્રયના અગિયારમા સર્ગના ૧-૨ ઑકમાં કહે છે કે,
