________________
તરંગલેલા
૧૭૫
શોભતી, સ્થળ અને પુષ્ટ નિતંબવાળી, મૃદુભાષિણી, નિમેળ હસતી, મુખથી ચંદ્રની વિડંબન કરતી, કમળ સમાન રતુંબડાં નયનવાળી, યૌવનચિત ગુણગણથી મંડિત અંગવાળી, શ્યામ અને સૂક્ષ્મ રામરાજિ ધરતી, તે શ્યામાનું નામ વનરાજ હતું. (૧૩૯૧૧૩૯૨). સુંદર અને આનંદદાયક રૂપ(?), શેકેલા માંસનું ભોજન, મદભરી રૂપવતી કામિની અને કમળ પર્ણની શા-વ્યાધજીવનનાં આ શાશ્વત સુખે છે. (૧૩૯૩). જેમને વ્યાધજીવન સ્વાધીન હોય તેમને કહ્યું મન માન્યું સુખ સુલભ નથી? (૧૩૯૪).
હાથીના શિકારે
વ્યાધિસુંદરીની ભુજાઓના આશ્લેષમાં પુષ્ટ પધરથી પીડિત, સુરાપાનથી તૃપ્ત અને સુરતમથી કલાન્ત એ હું એક સવારે ઊઠ. (૧૩૯૫). મેરપિચ્છના ધ્વજથી ભરસક અને તાજા લોહીથી છંટાયેલા એવા વ્યાધની દેવીના સ્થાનકને આનંદિત ચિ પ્રણામ કરીને, એક વાર ગ્રીષ્મઋતુમાં હું ધનુષ્યબાણ લઈ, ખભે તુંબડું ભેરવી, શિકાર માટે જંગલમાં ગયે, (૧૩૯૬-૧૯૯૭). જંગલી ફલેથી વાળનું વેષ્ટન “રી, પગમાં મેં મેજડી પહેરી અને દેવતા પાડવા માટે ધનુષ્યના પાછળના ભાગે અરણી બાંધી દીધી. (૧૩૯૮).
દંકૂશળ પ્રાપ્ત કરવા જંગલી હાથી ી ખેજમાં હું જંગલમાં રખડી રખડીને ખૂબ થાક્યો અને છેવટે ગંગા નદીને કાંઠે પહોંએ (૧૩૯૮). ત્યાં મેં પહાડ અને વનવિસ્તારમાં ભમાવાવાળા, પર્વત જેવા પ્રચંડ એક હાથીને નાહીને બહાર નીકળતે જે. (૧૪૦૦). એ અપર હાથીને જોઈને મેં મનમાં વિચાર્યું : આ હાથી ગંગાકાંઠેના વનમાંથી આવ્યો નથી લાગતું (૧૪૦૧); જે હાથી ગંગાકાંઠે, જાતજાતનાં અનેક વૃક્ષોથી ગીચ એવા એ વનમાંથી આવ્યા હોય તેનું લક્ષણ એ કે તેના વાળ સ્પશે કોમળ હોય : (૧૪૦૨). આ તે દંકૂશળ વિનાને હોવા છતાં બીજા વનમાંથી આવેલો જણાય છે, અને વ્યાકુળને રક્ષણ માટે તેને વધ કરવામાં કશે વાધે નથી. (૧૪૦૩).
અકસ્માત ચકવાકને વધ
એ પ્રમાણે સંકલ્પ કરીને મેં વ્યાકુળના રક્ષણ ખાતર તે હાથી, પ્રત્યે જીવલેણ બાણ છોડવું. (૧૪૧૪). તે વેળા એકાએક કોઈક કુંકુમવરણે ચક્રવાક, કાળના પૂર્વનિયોગે. આકાશમાર્ગે ઊડશે અને એ બાણથી વીંધાયો. (૧૪૦૫). વેદનાથી તેની પાંખો ઢળી પડી.
