________________
गुजराती भापामां शब्दकोशनी प्रवृत्ति
१९ परन्तु १९२५ ना गाळाथी मांडी आज सुधी (१९७४) मा जेने सार्वत्रिक रीते प्रमाणभूत कहेवाय तेवो कोश बहार पङयो जाण्यो नथी ।
___ आ गाळा दरमियान कंडेन्स्ड, लिटल पोकेट अने गुजराती अंग्रेजी डिक्षनेरी जेवां नामो नीचे केटलाक कोशो प्रकाशित थता रह्या छ । अंग्रेजी-गुजराती :
अंग्रेजी-गुजराती कोशसामग्री संख्या दृष्टिए गुजराती-अंग्रेजी करतां वधारे छे । आशरे आनी त्रीसेक जेटली संख्या गणावी शकाय । __आनो प्रारंभ आपणे मुम्बई समाचारनी “वोकेबुलरीः इंग्लिश एन्ड गुजराती" ए शीर्षक तळेनी ई. स. १८३५नी पुस्तिकाथी गणीए अने १९७० मां बहार पडेला 'अंग्रेजी-गुजराती कोश' सुधीना गाळानी मर्यादा बांधीए, अने सरदार पटेल युनिर्सिटी द्वारा प्रकाशित श्री देशपांडे संपादित आ प्रकारना कोश १३५ वर्ष जेटलो गाळो आ प्रवृत्तिना प्रारंभथी आज सुधौमां व्यतीत थयो छे तेम कही शकाय ।
आ प्रकारनी ऐतिहासिक दृष्टिए ज महत्व धरावती पुस्तीकाओ तथा अन्य-नाना कोशोने बाद करतां आ प्रकारना कोशोनी गणनापात्र संख्या सातेक जेटली छे ।
___ आ प्रकारनो पहेलो कोष आपणे मुस अरदेशर फरामजी तथा राणीना नानाभाई रुस्तमजी रचित १८५७ मां बहार पडेला 'डिक्षनेरी-इंग्लीश एन्ड गुजराती' प्रथम भागने गणावी शकीए ।
आ आखो कोष आठ भागोमां बाहर पाडवानी योजना जणाय छे परंतु ते पूरेपूरो बहार पडे ए पूर्ने १८६२ मां नर्मदनी मददथी २०००० शब्दोनो आ प्रकारनो एक संक्षिप्त कोश बहार पाडवामां आव्यो हतो ।
आ पछीनो बीजो नोंधपात्र कोश ते रोबर्ट मोन्टगोमरी, अम्बालाल साकरलाल देसाई अने मणिधर प्रसाद तापीप्रसादनो ई. स. १८७७ मां बहार पडेलो “इंग्लिश-गुजराती-डिक्षनेरी" शीर्षक हेठळनो कोश । आनी बोजी आवृत्ति अम्बालाल साकरलाल देशाईए १९१० मां बहार पाडो हती । डिक्षनेरी नामे आ गाळामां ओ प्रकारना बीजा कोशो रचाया होय . तो तेनी अमने जाण नथी ।
पछीथी आपणने १८९२ मां पटेल लल्लुभाई गोकळदासनो ४०००० शब्दो धरावतो अंग्रेजी-गुजराती शब्दकोश मळे छे ।
ई. स. १८७७ थी १८९२ ना आ पंदर वर्षना गाळामां पण बीजी. खास. रचनाओ थयेली जणाती नथी । परन्तु आ पछीथी बे वरसे १८९४ मां व्यास अने पटेलनो 'स्टान्डर्ड अंग्रेजी--गुजराती शब्दकोश' उपलब्ध बने छ । 'स्टुडन्टस् स्टांडर्ड' इग्लीश-गुजराती डिक्षनेरी'. शीर्षक नीचे बीजी आवृत्तिओ बहार पडेली जणाय छे ।
. आ पछीथी आज सुधीना गाळामां जे कोशो मळे छे तेमां पटेल एन. एच., शांतिलाल ओझा अने देशपांडेना कोशो मुख्य छ।
परन्तु ई स. १९०१ थी १९७० ना गाळामां बहार पडेला आ प्रकारना नानामोटा कोशोनी संख्या घणी छे । तेमां स्टुडन्ट्स ने लगता ६, कन्डेन्स्ड अने कोन्साईझ्ड ११, पोकेट अने पोकेट डायमंड ११, स्कोलर्स पोकेट १, कम्पेनियन ओफ इंग्लिश एन्ड' गुजरातो १, अने न्यु इंग्लिश-गुजराती १, वगेरे मुख्य छ । आम आवा नाना कोशोनी. संख्या १५ जेटली थवा जाय छ ।