________________
२१
बापालाल बैद्य मनाय छे । अवारनवार वधी जातनी दाळ खावामा लेवी हितावह छे. काठिया. वाडमां कळथी खावानो रिवाज छे.
'मण्ड' एटले पण ओसामण-चोखाना ओसामणने मण्ड कहेवाय-कठोळना ओसामणने माटे मण्ड शब्द प्रयुक्त थतो नथी, त्यां सूप ज वपराय छे
'सूपयोज्यं शमीधान्यं इति सूप्यः' कठोळनु ओसामण ए सूप्य छे. अर्थात् आपणे दाळ खाईए छोए ते सूप्य छे. भावमित्रे दाळ माटे दाली शब्द योज्यो पण छे. दाली ए सूपनो ज पर्याय छे.
दाली तु सलिले सिद्धा लवणाकहिगुभिः । सयुक्ता सूपनाम्नी स्यात्कथ्यन्ते तद्गुणा अथ ।। सूपो विष्टम्भको सूक्षः शीतस्तु सविशेषतः ।
निस्तूषो भृष्टससिद्धो लाघवं सुतरां व्रजेत् ॥ भा. प्र.
दाळने पाणीमां सारी पेठे एकरस थई जाय त्यां सुधो ऊकाळवी. अंदर मादु, मीठु, हिंग वगेरे नाखवू. एनुज नाम 'सूप' छे. सूप विष्टम्भकर, रूक्ष,' शीत छे.
दाळनी उपरनो पाणी जेवो भाग ते यूष-ओसामण. सूप एटले दाळ. युष एटले उपलं नीतर पाणो. यूषो धणी जातना होय.
अहीं आपेल एक सादो प्रयोग जो संतान विनाना लोको अजमावशे तो संतानसुख जरूर मळ्शे. भावा वाजीकरण प्रयोगो श्रीमंतो करे तो बनावटी विटामिनोनो जरूर नहि रहे. जेने प्रजा नथी तेवा दंपतीने माटे तो मा उत्तम प्रयोग छे.
खेतरमा अडद वाववा. लीला छोड उपर शींगो बेसे एटले ते अडदना छोड कापी कापीने गायने खवडाववा-भावी गायनुं दूध रसायन भने वाजीकरण छे. भडदा उत्तम कोटीनु नत्रिल विपुल प्रमाणमां छे. ते नत्रिल दूध द्वारा मळशे, शरीरमा नुतन ताशगी लागशे, शरीरने नवपल्लवितता प्राप्त थशे. पुरुषातन वधशे. ध्वजभंग-लिंग शैथिल्य-हशे तो ते पण जशे अने संभोगशकित वधशे.
अडदने कफ-पित्त करनार कहेवामां आव्या छे. पचवामां मारे होवाथो कफ अने पित्तना विकारोमा अडद सारा नथी.
१ "सवाततादेशूला मलाप्रवृत्ति =थिष्टम्भः (उल्हण) पेटमा वानी गुज मारे, चूक आवे, शाडो साफ न उतरे ए स्थितिने आयुर्वेद विधम्म' कहे छे.
