Page Text
________________
गौतमभाई पटेल कालिदासनी कालिदासीय विशिष्टता दर्शावती केटलीक नाट्योकितओनी चर्चा अनिवार्य बनी रहे छे. कयांक तेणे पात्रोना स्वभावनी विशेषता दर्शावती नाट्योक्तिओ अ िछे, जो ते मुजब अभिनय न करवामां आवे तो पात्रने अने परिणामे नाट्यकारने पण आपणे अन्याय करी बेसीए. दा. त. अनसूया अने प्रियंवदा विस्मयादरोनिहितहस्ते परस्परमवलोकयतः । (शाकु० १८४) हस्तमुरसि कृत्वा (शा० ११२) पटान्तेन मुखमात्य रोदिति । (शा० १२२) वगेरेमा स्त्रीस्वभाव- तादृश दर्शन प्राप्त थाय छे, रशनामादाय राजानं ताडयितुमिच्छति (माल० ८५)मां पात्रस्वभाव अने हास्यरसनुं सुभग संमिश्रण व्यक्त थयुं छे. विदूपकना चरित्रनी लाक्षणिकतानो द्योतक छे. उदा० राज्ञो हस्ताद्' कटकमादाय दातुमिच्छति (मा. ४४) दण्डकाष्ठमुद्यम्य चूताङ्करं पातयितुमिच्छति (शा० १४२) ततः प्रविशति यज्ञोपवीतबद्धागुष्ठः संभ्रान्तो विदुषकः । ...
बालमानस ( Child psychology )ने पण पोतानी रङ्गसूचनाओमा लेखक सरळताथी सफळतापूर्वक व्यक्त करे छे. विक्रम० मां प्रणाम करता आयु माटे लेखक लखे छे.... चापगर्भमञ्जलिं करोति (विक्रम ० ९२) सामान्य शिष्टाचार अनुसार राजाने प्रणाम करता धनुष्य दूर मुकाय पण आ बाळक पासे तेनी अपेक्षा न रखाय ! पण कोई सूत्रधार तेवू करावी न दे माटे कवि पोते तकेदारी राखो चापगर्भमजलि नुं रङ्गसूचन आपी दे छे. शाकु० मां शकुन्तलाने. जोता भरत तरत माता पासे दोडो जाय छे. मातरमुपेत्य अहीं दूरथी ऊभो ऊभो फरियाद करे तो बालस्वभाव अनुकूळ न कहेवाय. बालमानसने व्यक्त करती तेनी नाटयोकितओमां मूर्धन्य बिराजे छे. अधरं दर्शयति (शा० १७९) बाळकना वर्तनने के सरस लेखके झडप्युं छे, खूबी तो ए छे के २००० वर्ष पछी पण बाळक आजेय अधरदर्शन करावे छे ने ! कालिदासनी केटलीक नाटयोक्तिओ तत्कालीन समाजनुं प्रतिबिंब पाडे छे. उदा० निमित्त सूचयित्वा (विक्रम० २४.५० शाकु० अनेकवार) ते समाजनी शुकनमा आस्था व्यक्त करे छे. कुमारं परिष्वज्य पादपीठे चोपविश्य (विक्रम० ९४) मुजब राजा कुमारने आलिंगन आपी सिंहासन पर बेसाडतो नथी; के पोते आसनस्थ होवा छतां खोळामा बेसाडतो नथी; पण पादपीठ पर बेसाडे छे. शा माटे ? कारण विचारतां समजाशे के हजु तेनो अभिषेक थयो नथी. तेथी कुमार आयुने सिंहासने बेसवानो अधिकार नथी. बाकी ते पछी आवनार उर्वशीने सिंहासने बेसाडे छे. अर्धासनं ददाति (विक्रम ० ९६) वळी सर्वे नारदमनूपविशन्ति (विक्रम० १०२) मा नारद पहेला बेसे अने
| SR No. | 520752 |
| Book Title | Sambodhi 1973 Vol 02 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Dalsukh Malvania, H C Bhayani |
| Publisher | L D Indology Ahmedabad |
| Publication Year | 1973 |
| Total Pages | 417 |
| Language | English, Sanskrit, Prakrit, Gujarati |
| Classification | Magazine, India_Sambodhi, & India |
| File Size | 14 MB |