________________
हसु याशिक
१. मतिसारकृत कर्पूरमंजरी २. कनकसुन्दरकृत कर्पूरमंजरी
३. बोटाद विस्तारमा प्रचलित लोककथा १. मतिसारकृत कर्पूरमंजरी, कथानक
सिद्धराज जयसिंहे रुद्रमहालय बंधाव्यो । गंगाधर सलाटे एमां स्त्रीराज्यनी राणी कर्पूरमंजरीना दशांगने आकर्षणविद्याथी हरीने कंडारेली मूर्तिरूपे मूकयुं । रुद्रमहालयमां मूकेली आ मूर्तिनी मोहकतानी वात देशविदेशमा प्रसरी । चंपानगरीनो राजकुमार रूपसेन भने मित्र सींघलसी वणझारावेशे सिद्धपुरमा आव्या । मूर्तिने जोतां ज रूपसेन एना प्रेममा पडयो अने सानभान भूली गयो । सींघलसी शिल्पदृष्टा सुंदरीनी भाळ मेळववा गंगाधरने मळ्यो । शिल्पी गंगाधरे सींघलसीने अंघ गुरु गोविंद पासे दक्षिणमा मोकल्यो । अंध गुरु गोविंदे सीपलसीने कर्पूरमंजरी पर रूपसेन साथे लग्न करवानी भलामणचिठी लस्त्री आपी । सींघलसी स्त्रीराज्यमा आव्यो। कपूरमंजरी लग्न माटे संमत थई । सिद्धपुर पाछा फरवा माटे आकाशमा उडे एवा यांत्रिक घोडानी जरूर पड़ी । ए घोडो बनाववा माटे बत्रीस लक्षणोवाळो पुरुष ज जंगलमांथी काष्ठ लावे ए अनिवार्य हतु। सींघलसी बत्रीस लक्षणो धरावतो होई काष्ठ लाववामा भने ऊडतो घोडो बनाववामा सफळ थयो । सींघलसी अने कर्पूरमंजरी ऊडता घोडा पर बेसी सिद्धपुर आव्यां । सिद्धपुर पहोंचतां ज कर्पूरमंजरीने पोतानो हार रही गया याद आव्यु । सात दिवसमा ज पोते पाछी फरशे एवं कही कर्पूरमंजरी एकली स्त्रीराज्यमा गई। मुदत वीत्या छतां कर्पूरमंजरी पाछी न फरतां स्त्रीजातिना वचनभंगने शापतो सींघलसी पाछो खीराज्यमा गयो अने कप मंजरीने मळ्यो । यांत्रिक घोडानो एक भाग अकस्मात् आगथो बळेलो होवाथी कर्पूरमंजरी पाछी फरी शकी न हती । साँघलसी पाछो वनमा गयो, विशिष्ट काष्ठ लाग्यो, घोडो बनान्यो अने बन्ने सिद्धपुर आव्यां । नगरमा प्रवेशतां ज कर्पूरमजरीने अपशुकन थया । कर्पूरमंजरी रूपसेन साथे लग्न करे तो रूपसेनने चार घात नडे एम हतुं । अवजोगमां थयेलां आगमन अने ए पछीना लग्नथी रूपसेननु वडनी डाळ भांगतां, घोडेथी पडता, माताए मोकलेला विषवाळा लाडु खातां अने ए त्रणेथी बचे तो छेवटे चोथी वखत् सर्पदंशथी मृत्यु थाय एवी घात हतो । सींघलसोए कर्पूरमंजरीने जणाव्यु के रूपसेनने घात विषे सावचेत बनावी उगारी
