________________
G.K. Bhat
(18) For example, verses 4, 9, 17 (descriptions), verses 16, 18, 24 (heroic sentiment), (19) Read:
व्यायोगस्तु विधि ः कार्यः प्रख्यातनायकशरीरः । अल्पम्त्रीजनयुक्तस्त्वेकाहकृतस्तथा चैव ।। बवश्च तत्र पुरुषा व्यायच्छन्ते यथा समवकारे । न च तत्प्रमाणयुक्तः कार्यस्त्वेकाङ्क एवायम् ।। न च दिव्यनायककृतः कार्यों राजर्षिनायकनिबद्धः । युद्धनियुद्धाधर्षणसंघर्षकृत च कर्तव्यः ॥ एवविधस्तु कार्यों व्यायोगो दीप्तकाव्यरसयोनिः ।
Bharata, Narya'sāstra, GOS. Vol. II, ch. 18, vv. 90-93a. Hemarandra quotes thus definition and offers helpful comments to understand the theoretical prescription See Kävyānusāsana, VIII 3(53), 2nd revised ed., Bombay 1964, p.4410 Ser also, Dusarūpa, III, 60-61-62a for some additional details; and salutyadarpana, VI 231-233 Nalailasa Niraka (NV) . edited by G.K. Shigondekar and Lalclhand B. Gandhi,
(Grehinad's Oriental Series (GOS), No. XXIX, Baroda, 1926. (20) AMBh. Aranyakaparvan, Cr. Ed., DORI, Vol. III, chs. 50-78. (21) NV. GOS, Sanskrit Introduction, p. 11-12. (22) Cr. act II. 16, 17. (23) CI. III. 4 :
'आमन्त्रिता वयमत: प्रमाद... (24) CI. III. 31 .
सौदामिनीपरिष्यात मुञ्चन्त्यपि पयोमुचः ।
न तु सौदामिनी तेषामभिध्व विमुञ्चति ।। Kalalamsa's interpretation of the first line is :
परिणयनानन्तरं दमयन्तीपरित्यागम् ... (25) Cr. IV. 18
पुरुषः---देव विदर्भाधिपते, लग्नघटिका वर्तत इति मौहर्तिका विज्ञापयन्ति । (26) Read :
दमयन्ती---...किञ्चिरं अज्ज वि अज्जो माधवसेणो जंपिस्सदि । And, राजा-अये माधवसेन,
संवृणु बाचालतां विलम्बमसहिष्णुर्लग्नसमयः 1 IV. p. 52, (27) CI. IV. 18. (28) CI. IV. 20 :
राजा-स्थिरं कृत्वा चेतः सुदति बृणु रामैकशरणं तमेतं भूपाल य इह नव्यः किल नल। And, वसुदत्तः-(उच्चैः स्वरम्)
उन्मीलद् दलशतपत्रपत्रलाक्षि श्मापाल नलमधिगम्य कामरूपम् । ...लोकानां सफलय नेत्रकौतकानि ॥
