Page Text
________________
આયુર્વેદમાં ધાન્ય નિરુક્તિ - ચા-ચૌતિ શીત શક, પૂયતે વા શીતન કેન નિકો તેને તપ અણી હોય છે, તેથી યવ શકવર્ગમાં-શુકધાન્યમાં જવને સમાવે થએલે છે
ગુણ - જવ કષાય, મધુર, શીત, પ્રમેહહર, તિકત, કફહર છે ફોલેલા-ગક સિવાયના -જવમાથી બનેલ મહ(પ) બલપ્રદ, , પુરુષોને બહુવીર્ય અને પટ આપના છે ( નિ)"
જવ રસમાં કષાય અને મધુર છે તે શીતવીર્ય છે તેવિપાકમાં કર્યું છે, કપિનાર છે. ઘણુમાં તલના જેવો જ તે ગુણકારક છે તે પૈસા બને તેનાર છે (કમ કરનાર છે, ગામ વધુ સાફ લાવનાર છે. તે શરીરમાં રિથરતા જન્માવનાર, જગ્નિવર્ધક છે, તે મેળ, સ્વર અને વર્ણને વધારનાર છે તે પિરિછલ છે સ્કૂલ અને લેખન છે મેદાન વામા તે હિતમ, તૃષ્ણાઘ, અતિરૂક્ષ, રક્ત અને પિત્તના વિકારોનું પ્રસાદન કરના છે (મુ) અનિવવા [ નિ રAિT Wયા (ભાનુબ વ્યાખ્યા)] જવથી ગુણમાં ઉતરતો છે જ સૌન, , મધુર, વધુ પડતે ઝાડે લાવનાર તેમજ પેટમાં વાયુ કરનાર, કર, હેજ કાવવા , બલ્પ, કફના વિકારને હરનાર છે (ચરક)
રસ કષાય, મધુર વિર્ય શ્રી વિપાક , છેષજ્ઞતા - કપિત્ત
ઉત્પત્તિ – રશિયા, અમેરિકા, કેનેડ, ચીન અને ભારત–આટલા સેરેમાં જ વાવેતર ખૂબ થાય છે હિમાલયમાં ૧૪૦૦૦ ફીટની ઊંચાઈએ જવ અમર બાજી વધુ જવ ઉત્પન્ન કરનાર પ્રાતે અનુક્રમે ઉત્તરપ્રદેશ, રાજસ્થાન, બિહાર, જનાબ અને મધ. પ્રદેશ છેઆ પછી પશ્ચિમ બંગાલ, હિમાલય પ્રદેશ, જમ્મુ, કામીર અને મા આવે છે ભારતમાં ૮૦ લાખ એકર જમીનમાં જવનું વાવેતર થાય છે
રસાયણ - જવમાં ચાર જાતના ટીન છે (૧ આમ્યુમીન (૨) એમીન (૩) હેડન (૪) અને હર્ડનીન છે કુલ પ્રીન ૧-૫ ટહ્ય જે છે. આ પ્રોટીનું જૈવિક મૂલ્ય ૬૪-૬૭ છે જવના પ્રતીનમાં રહેલા એમી કિd આઈનીન ૪ ૫, હિસ્ટિડિન ૧૮, લાઈસીન ૨૪ પ્રિપાન ૧૫, ભૂસીને , માસોલ્યુસીને ૭ ૮, વેલિન ૫૧, છે જવમાં દર ૧૦૦ ગ્રામે વિટામિન જે ૫ કતવ્ય છે, થિયામિન ૫૦૦-૬૫૦, રિફલેવીન ૮૦-૧૪૦, નિયાસિન પિ 4, રેઈનક
१ यव कषायो मधुरो हिमश्च प्रमेहजित्तिककम्पपहारकः ।
અરજુ થવો જરકવો મૂળ પાયેષ્ટિત (૪ મિ) २ यव कषायो मधुरो हिमश्च, कटुर्विपाके कापितहारी।। वणेषु पथ्य तिलवच नित्यं प्रारमूत्रो बहुवातवर्चा ॥" स्थैर्याग्निमेधास्वरवर्णकृञ्च सपिच्छिल स्थूलविलेसनष । मेदोमरुत्तइहरणोऽतिरुक्ष प्रसादन शोणितपित्तयोष ॥ १३ एमिर्गुणहीनतरैस्तु किंचितशाद्यवेभ्योऽतियवानशेषः । (सवत स. १६) ३ रुक्ष शीतोऽगुरु स्वादु बहुवातशयष ।।
स्थैर्यकत्सकषायस्तु बल्यः श्लेषमविकारत् ॥ (चरक ब. २०)
| SR No. | 520751 |
| Book Title | Sambodhi 1972 Vol 01 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Dalsukh Malvania, H C Bhayani |
| Publisher | L D Indology Ahmedabad |
| Publication Year | 1972 |
| Total Pages | 416 |
| Language | English, Sanskrit, Prakrit, Gujarati |
| Classification | Magazine, India_Sambodhi, & India |
| File Size | 11 MB |