________________
२७६
अनुसन्धान-७१
मधुसूदन ढांकी : मारी नजरे
-- शिरीष पञ्चाल
दायकाओ पहेलां मधुसूदन ढांकी सुरेश जोषीने मळवा वडोदरा आव्या हता. जोगानुजोग हुं पण ते वखते आ महानुभावो समक्ष शिष्यभावे बेठो हतो. एथी विशेष मारो कोई परिचय न हतो. पछी तो वात नीकळी संगीतनी अने वाणीनो अस्खलित प्रवाह वहेवा मांड्यो. ते दिवसोमां वडोदरामांथी 'ऊहापोह' प्रगट थतुं हतुं. मने मनमां थयुं के आवा विश्वविख्यात विद्वाननो लेख 'ऊहापोह'मां आवे तो केवू - पण में मागणी करवानुं साहस न कर्यु - पण सुरेश जोषीए एमने लखाण मोकलवा इजन आप्यु. अने ए रीते तेमणे 'आगियो अने स्वर्णभ्रमर' लेख मोकल्यो अने 'ऊहापोह'मां प्रगट थयो. घणा बधा मित्रोने ए लेख गमी गयो अने ऊहापोहवर्तुळनी बहार ए लेख वंचावा लाग्यो. मने थयु के आ विद्वाने मात्र दृश्य कळाओ के जैन तत्त्वज्ञान विशे नहीं, मात्र पुरातत्त्वविद्या विशे ज नहीं पण संगीत विशे पण लखवू जोइए. गुजराती भाषामां संगीत विशे झाझं लखातुं नथी. कदाच गुजरातमां संगीत, नृत्य नाटकनुं क्षेत्र कैंक अंशे दरिद्र छे ए पण आनी पाछळ जवाबदार होय. जयदेव शुक्ल, सनत भट्ट तो संगीतना खास्सा जाणकार, तेमणे मन मूकीने आ निबन्ध माण्यो, वखाण्यो. ऊहापोह तो पाछळथी बंध थयुं अने सुरेश जोषीए आदत प्रमाणे 'एतद्'ना श्रीगणेश मांड्या. मधुसूदन ढांकी 'तारसप्तक'ना प्रास्ताविकमां लखे छे :
'गये वर्षे 'एतद्'ना सम्पादक शिरीषभाईनो पत्र मळेलो के अगाउ 'ऊहापोह'मां प्रकाशित थयेल मारा 'आगियो अने स्वर्णभ्रमर' नामक लेखने फरीथी छापवा विचारीए छीए. में ते माटे सम्मति तो आपी, पण लेख पचीसेक वर्ष पूर्वे लखायेलो, ते पछी संगीतक्षेत्रना थयेला विशेष परिचयथी तेम ज संगीतना विषय पर करेला विशेष चिन्तनने कारणे केटलांक उमेरणो करवानुं आपोआप जरूरी बनी गयेलं. वळी छपायेल मूळ मुसद्दामां कोई कोई स्थळे रही गयेल त्रुटिओ-क्षतिओ दूर करवा थोडा सुधाराओनी, तेमज केटलीक छापभूलो पण ठीक करवानी आवश्यकता हती. तेथी ते माटे में समय मागेलो.'