________________
अनुसन्धान-६९
श्रीजयवन्तसूरि-कृत पंचेन्द्रिय गीत
- सं. उपा. भुवनचन्द्र
मध्यकालीन गुजराती भाषाना कविओमां श्रीजयवन्तसूरिनुं नाम अग्रस्थाने छे. 'गुणरत्नाकर छन्द' ए तेमनी ख्यातिप्राप्त प्रौढ कृति छे. तेमने रसकवि कही शकाय. पण तेमनी कविता, एक वैरागी सन्तने शोभे एवी रीते, अन्ते शान्तरसपर्यवसायिनी ज छे. गीत, चन्द्राउला जेवी तेमनी अन्य कृतिओ पण मळे छे. 'पांच इन्द्रियना गीत' ए तेमनी अद्यापि अप्रसिद्ध रचना छे. आनी एक हस्तप्रत अमारा संग्रहना प्रकीर्ण पत्रोमांथी मळी छे. बीजी एक ह.प्र. मुनिश्री सुयशविजयजीसुजसविजयजी द्वारा प्राप्त थइ छ जेना माटे तेमनो आभारी छु. प्रथम ह.प्र. वधारे जूनी छे, तेना आधारे प्रस्तुत वाचना तैयार करी छे. बीजी ह.प्र.मांथी पाठभेदो नोंध्या
पांच इन्द्रियोनां पांच गीत एक ज ढाळमां रचाया छे. इन्द्रियोनो क्रम बन्ने ह.प्र.मां जुदो जुदो छे. एकेयमां शास्त्रीय क्रम नथी. प्रथम ह.प्र. प्रमाणे अहीं गीतो राख्या छे. बीजी प्रतमां क्रम आवो छ : कर्ण-नेत्र-नासिका-स्पर्श-जिह्वा. .
___अन्योक्ति रूपे रचायेल आ गीतोनी भाषा सरळ छे. थोड़ा कठिन शब्दोना अर्थ नोंध्या छे. जूनी ह.प्र.मां जयवन्तसूरि कृत एक हरियाळी पण अन्ते लखेली छे ते पण अहीं लीधी छे. आ हरियाळीनो ऊकेल छे - ओघो । रजोहरण ।
१. कर्णेन्द्रिय गीत
राग : केदारो गोडी नेहि रे बांध्या वनि वसुं', नवि सही सकुं विछोह; संसार सार स्वरूप ते, जेह सरिसु जेहनेई मोह.
लोधीडा लै, अम्हनई म करि विछोह पेली पेली हरिणलीसुं मुज मोह तोरूं तोरूं हइडलूं कठिन सलोह.३ [आंकणी०] २
