________________
इति लोकरूढिः ।' एटले के 'हाथीनुं रमकडुं' लोकोमां 'हस्तिक' (= 'हाथियो') कहेवाय.
(५)
तणी 'दोरडी'
इ. स. १३५५मां रचेल तुरुणप्रभाचार्यना 'षडावश्यक - बालावबोध-वृत्ति'मां सम्यक्त्वना अतिचारथी निवृत्त थवानो उपदेश आपतां जे अतिचारो कह्या छे, तेमांनो एक अतिचार ते धर्माचरणना फळ विशे संदेह आने माटेनो खास शब्द छे 'विचिकित्सा' एना उदाहरण तरीके वृत्तिमां वाणिया अने चोरनी कथा आपेली छे. मित्रे आपेलो आकाशगामिनी विद्यानो मंत्र साधवा महेश्वरदत्त काळी चौदशनी राते श्मशानमां गयो, अने जेनी नीचे अग्निकुंड छे तेवी वृक्षनी डाळीए लटकता बांधेला शीकामां बेसी ते मंत्रनो जाप करवा लाग्यो. जाप पूरो करीने ते एक एक 'तणी' खड्गनो प्रहार करी तोडतो हतो. चोथी 'तणी' छेदवानो ज्यारे वारो आव्यो त्यारे तेना मनमां संदेह प्रगट्यो, 'विद्या सिद्ध थाय के न थाय, पण मारुं मृत्यु तो चोक्कस थाय'. एटले ते फरी फरी शीकुं बांधीने फरी फरी छेल्ली घडीए संदेह करतो. एटलामां पाछळ पकडवा आवती वारथी नासतो एक चोर श्मशानमा पेठो, अने झाड पर वारंवार चडताऊतरता महेश्वरदत्तने जोई तेणे कह्युं के 'तुं मने मंत्र आप अने तेना बदलमां आ धन तुं ले.' महेश्वरदत्ते साटुं कबूल कर्तुं अने चोरने मंत्र शीखव्यो. चोरे शीका पर चडी एक ज घाए चारेय 'तणी' छेदी आकाशगामिनी विद्या सिद्ध करी.
अहीं 'तणी' एटले जेना वडे शीकुं झाडनी डाळीए बांध्युं छे ते चार दोरडी. 'षडावश्यक - बालावबोधवृत्ति'ना संपादक सद्गत डो. प्रबोध पंडिते भूलथी 'तणी' नो अर्थ 'घासनुं तणखलुं' कर्यो छे. गुजराती कोशोमां 'तणी'नो 'बळदनी नाथे बांधेली दोरी' अने 'तंबनी दोरी' एवा अर्थ आपेला छे. मोनिअर - विलिअम्झना संस्कृत- अंग्रेजी कोशमां संस्कृत 'तनिका' ('दोरडी') नो प्रयोग माघना 'शिशुपालवध' (५, ६१) मांथी नोंध्यो छे.
'तनिका' शब्द 'तन्'='ताणवुं' धातु परथी सधायो छे. सं. 'तन्तु', 'तन्ति', गुज. 'तंति', 'तांतो', 'तांतणो 'ना मूळमां पण ए ज धातु छे. अहीं ए पण नोंधवुं
Jain Education International
[43]
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
