________________
પૂર્વ ભૂમિકા
૨૧
ધ'માં ચારિત્ર ઉપર જ પસંદગીનુ ધારણ હોવાથી તેમાં જાતિ, લિંગ, ઉમર, લેખ, ચિહ્નો, ભાષા અને ખીજી તેવી બહારની વસ્તુઓને સ્થાન જ નથી, જ્યારે પંથમાં એ જ બાહ્ય વસ્તુએને સ્થાન હોય છે. અને એની મુખ્યતામાં ચારિત્ર ખાઈ જાય છે. ઘણીવાર તે લાકામાં જેની પ્રતિષ્ઠા ન હોય એવી જાતિ, એવુ લિંગ, એવી ઉમર કે એવા વેશ કે ચિહ્નવાળામાં જે ખાસુ ચારિત્ર હોય તોપણ પથમાં ઘણીવાર તો તેવાને
પડેલ માણસ તેને લક્ષમાં તરછોડી પણ કાઢે છે.
લેતે જ નથી અને
ધમમાં વિશ્વ એ એક જ ચેકા છે. તેમાં ખીજા કાઈ નાના ચોકા ન હોવાથી આભડછેટ જેવી વસ્તુ જ નથી હોતી અને હાય છે તે એટલું જ કે તેમાં પોતાનું પાપ જ માત્ર આભડછેટ લાગે છે, જયારે પંથમાં ચાકત્તિ એવી હોય છે કે જ્યાં દેખ ત્યાં આભડછેટની ગંધ આવે છે અને તેમ છતાં ચેકત્તિનું નાક પેાતાના પાપની દુધ સૂંઘી શકતું જ નથી! તેને પોતે માનેલું એ જ સુવાસવાળુ અને પેતે ચાલતા હેાય તે જ રસ્તા શ્રે લાગે છે, અને તેથી તે ખીજે બધે બદખે। અને બીજામાં પોતાના પંથ કરતાં ઊતરતાપણું અનુભવે છે.
ટૂંકમાં કહીએ તો, ધમ' માણસને રાતદેવસ પોષાતા ભેદસંસ્કારામાંથી અભેદ તરફ લે છે અને પથ એ પોષાતા ભેદમાં વધારે અને વધારે ઉમેરા કરે છે, અને કયારેક દૈવયેાગે અભેદની તક કાઈ આણે તે તેમાં તેને સંતાપ થાય છે. ધર્માંમાં દુન્યવી નાની-મેટી તકરારા ( જર, જોરુ, જમીનના અને નાનમ-મોટપના ઝધડાઓ ) પણ શમી જાય છે, જ્યારે પંથમાં ધર્મને નામે જ અને ધર્મની ભાવના ઉપર જ તકરાર ઊગી નીકળે છે. એમાં ઝઘડા વિના ધર્મની રક્ષા જ નથી દેખાતી.
પંથા હતા, છે અને રહેશે, પશુ તેમાં સુધારવા જેવું કે કરવા
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
