________________
જૈન દષ્ટિએ બ્રહ્મચર્યવિચાર
[५११ જ્યારે કેઈ ગૃહત્યાગ કરી ભિક્ષ થાય અગર ઘરમાં રહી મર્યાદિત ત્યાગ સ્વીકારે, ત્યારે બ્રહ્મચર્યને નિયમ અહિંસાના નિયમથી જુદા પાડીને જ લેવામાં આવે છે. ૨. અધિકારી અને વિશિષ્ટ સ્ત્રીપુરુષે
(અ) સ્ત્રી કે પુરુષ જાતિને જરાયે ભેદ રાખ્યા સિવાય બનેને એકસરખી રીતે બ્રહ્મચર્ય માટે અધિકારી માનવામાં આવ્યાં છે. તે માટે ઉંમર, દેશ, કાલ વગેરેને કશે જ પ્રતિબંધ મૂકવામાં આવ્યું નથી. આ માટે સ્મૃતિમાં જીદે જ મત બતાવેલ છે. તેમાં આ જાતના સમાન અધિકારેને અસ્વીકાર કરે છે. બ્રહ્મચર્ય માટે જોઈતું આત્મબલ સ્ત્રી અને પુરુષ બન્ને એકસરખી રીતે પ્રગટ કરી શકે છે એ બાબતમાં જૈન શાસ્ત્ર અને બૌદ્ધ શાસ્ત્રનો મત એક છે. આ જ કારણથી વિશુદ્ધ બ્રહ્મચર્યનું પાલન કરનારી અનેક સ્ત્રીઓમાંથી સળ સ્ત્રીએ મહાસતી તરીકે એકેએક જેના ઘરમાં જાણીતી
અહિંસા પાળવાની પ્રતિજ્ઞા २. ' तत्थ खलु पढमे भन्ते महब्बए पाणाइवायाओ वेरमणं, सव्वं भन्ते पाणाइवाय पच्चश्वामि, से सुहुमं वा बायरं वा तसं वा थावरं वा नेव संयं पाणे अइवाएज्जा, नेवन्नेहिं पाणे अइवायाविज्जा, पाणे अइवायते वि अन्ने न समणुजाणामि तिविहं तिविहेण मणेणं वायाए कायेणं न करेमि न कारवेमि करत पि अन्नं न समणुजाणामि, तस्स भंते पडिक्कमामि निन्दामि गरिहामि अपाणं बोसिरामि ।'
બ્રહ્મચર્યના પાલનની પ્રતિજ્ઞા 'अहावरे चउत्थे भन्ते महन्चए मेहुणाओ वेरमणं, सव्वं भंते मेहुणे पच्चक्खामि, से दिवं वा माणुस वा तिरिक्खजोणियं वा नेव सयं मेहणं से विज्जा, नेवन्नेहि मेहुणे सेवावेज्जा, मेहुणे सेवंते वि अन्ने न समणुजाणामि, जावज्जीवाए तिविहं तिविहेणं मणेणं वायाए कायेण न करेमि न कारवेमि करतपि अन्नं न समणुजाणामि, तस्स भंते पडिकमामि निन्दामि, मरिहामि अप्पाणं वोसिरामि । से मेहुणे चउविहे पन्नत्ते तं जहा--दव्वओ, खितओ. कालओ, भावओ। दचओ मेहुणे स्वेसु वा रूवसहगएसु वा । खित्तओ णं मेहुणे उड्ढलोए वा अहोलोए वा तिरियलोए वा । कालओ ण मेहुणे दिवा वा राओ वा । भावओ ण मेहुणे रागेण वा दोसेण वा
___-पाक्षिकसूत्र पृ. ८ तथा २३
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org