________________
પ૪૦ ].
દર્શન અને ચિંતન વિવાહિત થનારી જોડીઓની પ્રજા નિર્બળ, રેગી, જડ અને અપૂછવી થાય છે. પ્રવચનસારોદ્ધારના કર્તા શ્રી નેમિચ ૨પ કહેલું છે કે વિવાહિત થનાર વરનું વય પચીસ વર્ષનું અને કન્યાનું વય સોળ વર્ષનું હોવું જોઈએ. જે એમ હોય તે જ પ્રજા બળવાન, વીર્યવાન, આરોગ્યવાન અને બુદ્ધિમાન થઈ શકે છે. મૂળ આગમાં વિવાહમર્યાદા વિશે સ્વતંત્ર વિચાર કશે જ નથી, છતાં બ્રાહ્મણધર્મની પ્રબળ અસરથી પ્રેરાયેલા દક્ષિણ અને ઉત્તર હિંદુસ્તાનના બન્ને સંપ્રદાયના આચાર્યોએ જૈન દૃષ્ટિને લક્ષ્યમાં રાખીને વિવાહમર્યાદા વિશે ઘણું ઘણું લખી નાખ્યું છે. વરકન્યાની પરીક્ષા, વિવાહને વિધિ, એને અંગે નારી પરીક્ષા, પુપરીક્ષા વગેરે કામસૂત્રોનાં જેવાં પ્રકરણ પણ લખી નાખ્યાં છે. તેમાં કેટલીક બીભત્સ વાત પણ આવેલી છે. ૨૬
- હવે વિધવાવિવાહ વિશેની આ લેકની દષ્ટિને આપણે જાણી લઈએ. વિધવાવિવાહ નિંદનીય છે કે પ્રશંસનીય એવું તે ક્યાંય આવતું જ નથી; પણ બેત્રણ પ્રામાણિક કથાઓમાં વિધવાવિવાહનો પ્રસંગ આવેલું છે, છતાં તે તરફ ધ્રુણા તે નથી બતાવવામાં આવી. પહેલો પ્રસંગ ભગવાન ઋષભ૨૪-૨૫. જૂળજોશવ સ્ત્રી પૂર્વેિશન પત્ત !
शुद्ध गर्भाशये मागे रक्ते शुकेऽनिले हृदि ॥ वीर्यवन्तं सुतं सूते ततो न्यूनान्दयोः पुनः । रोग्यल्पायुरधन्यो वा गभो भवति नैव वा ।।
--સ્થાનાંગસૂત્ર ટકા ૫ મું સ્થાન, ઉ. ૨, પૃ. 33. ર૧. જુઓ વિવિલાસ તથા વણિકાચાર. વૈવણિકાચારમાં સ્ત્રી સમાગમ મટે અને સ્ત્રીયોનિના પૂજન માટે પણ વિધિ બતાવ્યો છે કે તે આ છે :
भुक्तवानुपविष्टस्तु शय्यायामभिसम्मुखः । संस्भृत्य परमात्मानं पल्या जंधे प्रसारयेत् ॥ अलोमशां च सदुचामनाः सुमनोहराम् ।
योनि स्पृष्टा जपेन्मत्र पवित्र पुत्रदायकम् ।। ॐ ही क्ली डलं योनिस्थे देवते मम सत्पुत्र जनयस्व अ. सि. आ. उ. सा. साहा इति मन्त्रेण गोमयगोमूत्रक्षीरदधिसर्पिःकुशोदक योनि संप्रक्षाल्य બીજથમસૂચિનુ સેવન કર્યાત” ઈત્યાદિ પૃ. ૪૨૯.
વૈદિક આચારમખમાં સ્ત્રીફલ્મને નામે આ જ વાત લખેલી છે. પ્ર. ૮૬.
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
