________________
જૈન દષ્ટિએ બ્રહ્મચર્યવિચાર
[ ૫૩૭
જગાર મા સૂક્ષ્મ ઋતુમધ્યાત્રાઃ | स्मरसमनि कति जनयन्ति तथाऽबलाम् ॥
–અધ્યાય ૧, અધિકાર ૨, પૃ. ૭૭૭૮ અર્થાત સ્મરસધ–નિ–માં જે કંડૂતિચળ આવે છે તે તેમાં રહેલા રક્તજન્ય સૂક્ષ્મ કૃમિઓને લીધે.
કવિ કક્કોક પિતાના રતિરહસ્યમાં (પરિ. ૩, શ્લો. ૮, પૃ. ૨૩) પણું આ જ વાતને આ જ શબ્દોમાં મૂકે છે :
योनियन्त्रसमुत्पन्नाः सुसूक्ष्मा जन्तुराशयः । पीडयमाना विपद्यन्ते यत्र तन्मथुनं त्यजेत् ॥
–ોગશાસ્ત્ર પ્રકાશ ૨, શ્લે. ૭૯, પૃ. ૧૨૧ એમ કહી આચાર્ય હેમચન્દ્ર કામાચારમાં થતા જીવવધુને ત્યાગ કરવા કામાચારના વજનને ઉપદેશ કરે છે અને સાથે વાત્સ્યાયનને ઉપર્યુક્ત પુરાવા પણ ટાંકે છે,
વર્તમાન વિજ્ઞાને કરેલું આ છત્પત્તિનું સમર્થન તે જાણીતું છે. એમ બ્રહ્મચર્ય પાળવામાં જેમ બીજી અનેક દષ્ટિઓ છે તેમ આ અહિંસાની પણ એક દૃષ્ટિ છે અને ખાસ કરીને જેનોપદેશક બ્રહ્મચર્યને ઉપદેશ દેતાં તેને પણ ઉપયોગ કરે છે. ૯. બ્રહ્મચર્યમાં સાવધ રાખવા માટે ઉપદેશેલી
આવા ઉપદેશમાં મોટે ભાગે સ્ત્રી જાતિની નિંદા દ્વારા તે પ્રતિ ઘણા ઉપજાવી વિષય તરફને વૈરાગ્ય ટકાવવાની હકીકતો આવે છે. આ જાતની શેલી ૨ સૂત્રકાળથી તે આજ સુધીના સાહિત્યમાં એકસરખી ચાલી આવે છે. સૂત્રોમાં કહેવું છે કે સ્ત્રી જાતિ બહુ ભાયાવાળી છે. એનું મન ક્યાંય હોય છે, વચન બીજે હેય છે અને પ્રવૃત્તિ વળી ત્રીજે હોય છે. જેમ વૈતરણ નદી દુસ્તર છે તેમ સ્ત્રીઓ પણ દુસ્તર છે. સ્ત્રીઓ ખૂબ હાવભાવ કરીને પુને લલચાવે છે. માટે બ્રહ્મચારી પુસ્થ ચેતતે હોય, છતાં કદાચ તેનું મન બહાર ચાલ્યું જાય તે તેણે એમ વિચારવું કે જેની તરફ મારું મન જાય છે તે મારી નથી, હું પણ તેને નથી. એમ સંસારને અસ્થિર સંબંધ વિચારી તેણે તરફના રાગને દૂર કરવા પ્રયત્નશીલ રહેવું, આપના લેવી (સૂર્યના તડકામાં ધ્યાન કરવું), સુકુમારતાને ત્યાગ કરવો, શબ્દાદિ વિષને ત્યજી દેવા અને કામનાં પરિણામે વિચારી રાગ અને દ્વેષને છેદ કરવા તત્પર રહેવું.
૨૨. આ જાતની શૈલી વૈદિક અને બૌદ્ધ સાહિત્યમાં પણ ઉપલબ્ધ છે.
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
