________________
જૈન દષ્ટિએ બ્રહ્મચર્ય વિચાર
[[ ૫૩૫ કાંઈ ફેરફાર ન જણાય તે તેને લાંબા ઉપવાસ કરાવવા. ઉપવાસેથી પણ એ ઠેકાણે ન પડે તો એની પાસેથી સેવા વગેરેનું ખૂબ મહેનતી કામ લેવું. પછી તેને મહિનાના મહિના સુધી જ રહેવાની ભલામણ કરવી. પછી કોઈ સુશીલ સાથી આપીને તેને લાંબા લાંબા વિહાર (પ) કરાવવા. પન્થના થાકથી પણ એ ન શમે તે જે એ શાસ્ત્રાભ્યાસને રસિક હોય તે તેને શાસ્ત્રો કંઠસ્થ કરાવવા તથા તેના અર્થે પણ યાદ રખાવવા. આ સ્વાધ્યાયની પ્રવૃત્તિ રાતદિવસ ચલાવવી અને તે પણ લાંબા સમય સુધી. આ બધા ત્યાગપ્રધાન ઉપાએ અનવરત ચાલુ રાખવાના છે એ યાદ રાખવું જોઈએ.
મનુષ્ય, આશ્રમોની વ્યવસ્થામાં યથાક્રમ પસાર થઈ પછી સંન્યાસમાં આવતે હેત તે આવી યોજનાનો ઉદ્ગમ ભાગ્યે જ થાત, અથવા સંન્યાસની પ્રતિજ્ઞા અમુક મુદત સુધીની હતી તે પણ આવા બંધારણની જરૂર ભાગે જ રહેત. આ ઉપરાંત બ્રહ્મચારિણીઓના આ પ્રસંગને લગતા પ્રાયશ્ચિત્તના પ્રકારો, તેને પ્રાયશ્ચિત્ત આપનારાઓની યોગ્યતા અને આ જાતના ગંભીર પ્રસંગે તરફ ગુરુ ઉપેક્ષા રાખે છે તે પણ કેવા મહાપ્રાયશ્ચિત્તને ભાગી થાય છે, વગેરે વગેરે અનેક વિચારણાઓ તે ગ્રંથમાં નોંધાયેલી છે. ૨૧
બ્રહ્મચર્યભંગ કરનારા ભિક્ષુઓ માટે પ્રાયશ્ચિત્તનું વિધાન આ પ્રમાણે છે :
૧. બ્રહ્મચર્યના ભંગને લગતું દુઃસ્વપ્ન આવે તો ૧૦૮ શ્વાસપ્રધાસ સુધી મૌન રહી ધ્યાન કરવું.
૨. જાહેર રીતે કઈ સાધ્વી સ્ત્રીના શીલને તેડવાના ઇરાદાથી બ્રહ્મચર્યનું ખંડન કરે તે એના દીક્ષા પર્યાયને સર્વથા છેદ કર. (દીક્ષા પર્યાયને છેદ કરે એટલે કેઈ ને દીક્ષા લીધે ૨૦ વર્ષ થયાં હોય અને તે છે આ ગુને કરે છે તેનાં ૨૦ વર્ષમાંથી ૧૫ વર્ષ કાપી નાખવાં અને તેને પાંચ વર્ષથી જ દીક્ષિત થયે જાહેર કરે, એટલે કે તેને સંધમાં વડીલ કે વૃદ્ધ ગણાતો અટકાવો.)
૩. ગર્ભપાત કે ગર્ભાધાનાદિ કરે તો પણ દીક્ષા પર્યાયને સર્વથા છેદ કર.
૪. સૃષ્ટિ વિરુદ્ધ અને મુખ દ્વારા મૈથુન કરનારના પણ દીક્ષા પર્યાય સર્વથા છેદ કર.
૨૧. સટીક વ્યવહારસૂત્ર ભાગ્ય, તૃતીય ઉદ્દેશક, પ. પર થી.
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
