________________
જૈન દષ્ટિએ બ્રહ્મચર્ય વિચાર
[ ૫૩૩ સ્વદારસંતિષને અર્થ એ વ્યાખ્યાકારના જમાનામાં કાંઈક સંકીર્ણ થયેલ જણાય છે. એથી જ વ્યાખ્યાકારોએ પુરુષની પ્રચલિત સ્થિતિને લક્ષ્યમાં રાખીને સ્વદાર તેના પરદારત્યાગ અને સ્વદારસંગ એવા બે વિભાગ કર્યા છે, અને તે તે અતિચાર વિભાગ ઉપર્યુકત રીતે ઘટાલે છે.
જ્યારે સમાજમાં એવા પુષ્પોનું બાહુલ્ય હોય કે જેઓ માત્ર પરદારને ત્યાગ કરી શકે છે નહિ કે વેશ્યાદિને, વળી દેશાચાર કે સામાજિક રૂઢિ પણ એવાં બંધારણોને ટેકો આપતાં હોય, ત્યારે માત્ર તેઓને લક્ષ્યમાં રાખીને ધર્મશાસ્ત્ર પણ પોતાનાં વિધાનની પુનર્વ્યવસ્થા પુરુષાનુકૂળ કરે છે.
એ રીતે સ્ત્રી સમાજને લક્ષ્યમાં રાખીને ભારતના એક પણ શાસ્ત્રમાં એક પણ પુનર્ઘટના થઈ હોય એનું હજુ સુધી તે કઈ ઇતિહાસકારે નોંધેલું વાંચ્યું કે સાંભળ્યું નથી. ૭. બ્રહ્મચર્યની નિરપવાદતા
અહિંસા, સત્ય, અસ્તેય વગેરે મહાવ્રતો સાપવાદ છે. પરંતુ માત્ર એક બ્રહ્મચર્ય જ નિરપવાદ છે. અહિંસા વ્રત સાપવાદ છે એટલે સર્વ પ્રકારે અહિંસાનો પાલક કોઈ ખાસ વિશિષ્ટ લાભના ઉદ્દેશથી હિંસાની પ્રવૃત્તિમાં ઊતરે છતાં તેના વ્રતને ભંગ નથી મનાતો. કેટલાક તો પ્રસંગે જ એવા છે કે જેને લઈને એ અહિંસક હિંસા ન જ કરે ય હિંસામાં પ્રવૃત્ત ન જ થાય છે તેને વિરાધક પણ માને છે. ૨૦ વિરાધક એટલે જૈન આજ્ઞાને લેપક. આવી જ સ્થિતિ સત્યવ્રત અને અસ્તેયાદિ વ્રતમાં પણ ધટાવવાની છે, પણ બ્રહ્મચર્યમાં તે આ એક પણ અપવાદ નથી. જેણે જે જાતનું બ્રહ્મચર્ય સ્વીકાર્યું હોય તેણે વિના અપવાદે તેવું ને તેવું જ આચરવાનું છે.
બજાના આધ્યાત્મિક હિતની દષ્ટિ લક્ષ્યમાં રાખીને અહિંસાદિને २०. 'आयरियस्स विणा गच्छे अहवा कुलगणे संघे ।
पचिदियवोरमणे पि काऊं नित्थारणं कुज्जा । एवं तु करेंतेग अव्वुच्छित्तो क्या उ तिथम्मि ।
जावि सरोरवाओ तह विय आराहओ सो उ!! यस्तु समथों ऽपि आगाढेऽपि प्रयोजने न प्रगल्भते स विराधकः ।
–ીત્તત્તિઃ – કાચાઃ p. રૂપ-ર૬. આ ઉતારામાં અમુક અમુક પ્રસંગે હિંસાદિ નહિ કરનારાઓને વિરાધક કહેલા છે.
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
