________________
પ૩૦ ]
દર્શન અને ચિંતન લીધે ગમે તેવાં કડાં કરી દેવામાં આવે છે, જેને પરિણામે સમાજમાં બીજા અનેક સડાઓ પેસે છે. આવા અનેક બાધક કારેને લીધે સ્વદારસંતિષીને સારુ એ પ્રવૃત્તિ વર્ષે માનવામાં આવી છે. - સાગારધર્મામૃતનો કર્તા પંડિત આશાધર (તેરમો સકે) અહીં એક અગત્યની વાતને સ્ફટ આ પ્રમાણે કરે છે. તે કહે છે કે પોતાના સમાનધર્મને સારી કન્યા આપવી એ એના ત્રણે વર્ગોને સુધારી આપવા જેવું મહાપુણ્યનું કામ છે, કારણ કે ખરું ઘર તે સ્ત્રી જ છે, પણ ભત કે છાપરું વગેરે નથી (પૃ. ૨૪).
પંડિત આશાધર પરવિવાહકરણને અતિચાર રૂપે બતાવે છે અને એની વ્યાખ્યા પણ જેવી આગળ કહી છે તેવી કરે છે. આમ છતાં એ સાધમીને સકન્યા આપવાની પ્રવૃત્તિને પુણ્યકોટીની ગણે છે. એનું કારણ એક જ હોઈ શકે કે તે સમયે લેકોએ આ અતિચારની આડમાં રહીને સ્વસંતાનના વિવાહ જેવા ગંભીર પ્રસંગે તરફ તદન બેદરકારી બતાવી હશે અને એને લીધે અનેક અનાચારે કે કુદે વધ્યા હશે, જેને પરિણામે “અરે જૈનો પરણે તે છે, પણ પિતાનાં છોકરાં પરણાવવામાં પાપ સમજે છે આવા ઉપાલંભથી જૈન ધર્મ વગેવા પણ હશે. આવી કોઈ સ્થિતિ ઊભી થઈ હશે, તેથી જ એ પંડિતે સાધમને સત્કન્યા આપવા ખાસ ભલામણ કરી હશે અને એ દેશકાળ પ્રમાણે ઉચિત પણ હશે. બારમા તેરમા સૈકાના આચાર્ય હેમચંદ્ર પિતાનાં છોકરાંઓનાં સગપણ કે વિવાહ વગેરેને વ્યવસ્થિત પ્રબંધ ન કરનાર ગૃહસ્થને જૈન ધર્મનો ઉપધાતક (વિનાશક) કદ્દો ૧૮ છે. એનું કારણ પણ એવી જ કોઈ સામાજિક બેદરકારી હોય એમ લાગે છે. પરવિવાહકરણને એક બીજે પણ અર્થ છે અને તે એ કે એક સ્ત્રી હોય છતાં બીજે વિવાહ કરે. આ પ્રવૃત્તિ સ્વદારસંથીના શીલને વિહ્વરૂપ છે. ધારે કે હયાત સ્ત્રીથી સંતોષ ન હોય તે પણ સ્વદારસંતોષીનું એ કર્તવ્ય છે કે તેણે સહનશીલતા કેળવીને વા સ્ત્રીને અત્યંત અનુકૂળ કરીને પિતાને વ્યવહાર ચલાવે, પણ બીજી સ્ત્રી કરવાનો સંકલ્પ સરખો પણ ન કરવો. એમ કરવામાં
૧૭. “સાચાં રત રત્તઃ ત્રિવને હાથમઃ 1. ___ गृहं हि गृहिणीमाहुन कुडयकटसंहतिम् ।।'
--સાગારધર્મામૃત, પૃ. ૫૪ ક. ૫૯ ૧૮ જુઓ ઉપર ટિપ્પણ ૧૫.
1.
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
