________________
डिसेम्बर २०१०
हेमचन्द्राचार्यनो देशी शब्दसङ्ग्रहः एक परिचय
डॉ. शान्तिभाई आचार्य
८१
अहीं गुजरातना सुवर्णकाळ अवो सोलंकीयुगमां पोतानी बहुमुखी प्रतिभाथी राजकीय, सामाजिक अने धार्मिक क्षेत्रोने प्रभावित करीने गुजरातनी अस्मिताना द्रष्टा कलिकालसर्वज्ञनुं बिरुद प्राप्त करनार हेमचन्द्राचार्य रचित अने पण्डित बेचरदासजी सम्पादित देशीशब्दसग्रह पुस्तकनो परिचय कराववानो उपक्रम छे. महान जैनाचार्य हेमचन्द्रसूरिथी गुजरातनो विद्वद्वर्ग भाग्येज अज्ञात होय, एम छतां तेमना सङ्ग्रहनी वात करवानी होई, भूमिकारूपे तेमना जीवननी झांखीरूप वात करीने पुस्तकनी वातमां जवानुं योग्य गण्युं छे.
हेमचन्द्राचार्य : जीवनझांखी
हेमचन्द्राचार्यनां जीवनचरित्रो संस्कृत, प्राकृत, हिन्दी, गुजराती वगेरे अनेक भारतीय भाषाओमां लखायां छे, उपरान्त जर्मनीना विद्वान डॉ. ब्युलरे जर्मनभाषामां पण आचार्यश्रीनुं जीवन चरित्र आलेख्युं छे. तेमनां विविध जीवनचरित्रो परथी जणाय छे के तेमनो जन्म सौराष्ट्रना धंधूका नामना गाममां संवत ११४५ (ई.स. १०८९) ना कार्तकमासनी पूनमे थयो हतो. प्रभाचन्द्रना मूळ संस्कृतभाषामां रचायेला प्रभावकचरितग्रन्थमांनी हकीकत मुजब धंधूकामां चाच अने पाहिनीदेवी नामनुं श्रावकदम्पती रहेतुं हतुं. तेओना मळता विविध उल्लेखो ओम मानवानो प्रेरे छे के श्राविका पाहिनीदेवीमां खूब ज धार्मिक श्रद्धा, भक्तिभाव अने मानवता जेवा सद्गुणो प्रबळ हता. आथी पाहिनीदेवी, साधु देवचन्द्रसूरिनी वन्दना करवा वारंवार जतां. एक दिवस, पाहिनीदेवीओ अ गुरुदेवने अलौकिक तेजोमय मणि भेट धर्यो होवानुं पोताने स्वप्नदर्शन थयानी वात, नित्यनी वन्दना करीने, गुरुजीने करी. गुरुने स्वप्ननी आ वात, कोई महान सत्यनी आगाही रूप जणाई. आथी तेमणे पाहिनीदेवीने जणाव्यं के भविष्यमां ते गुजरातने पोताना तेजथी उजाळे तेवा महान तेजोमय मणिनी धर्मशासनने भेट आपशे अने थोडा वखतमां आ भावि भेट पाहिनीदेवीनी कुखे चंगदेव नामे जन्मी घरमा आनन्द छवाई गयो.