Page Text
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
[ ६८ ]
सामान्यतया
सामान्यतया, क्रि. वि. (सं.) दे. 'साधा.
रणतया' | सामिग्री, सं. स्त्री. दे. 'सामग्री' । सामीप्य, सं पुं. (सं. न. ) सान्निध्यं, नैकट्यं २. मुक्तिभेदः ।
सामुदायिक, वि. (सं.) सामूहिक, सामवायिक | सामुद्रिक, सं.पुं. (सं. न.) *तनुचिह्न विज्ञानम् । वि. (सं.) सामुद्र, समुद्रीय ।
साम्य, सं. पुं. (सं. न. ) समता, समानता, तुल्यता ।
- वाद, सं. पुं. (सं.) समाज समष्टि, वादः, पाश्चात्यः सामाजिकसिद्धांतविशेषः । साम्राज्य, सं. पुं. (सं. न. ) आधिपत्यं, आधिराज्यं, पूर्णाधिकारः; दशलक्षाधिपत्यं २. महाविस्तृत, राज्यं विषयः-राष्ट्रम् ।
सायं, क्रि. वि. (सं.) दिनांते, सायंकाले । सं. पुं., दे. ‘सायंकाल' ।
-काल, सं. पुं. (सं.) सायाह्नः, साय:-यं, सायंसंध्यासमयः, रजनीमुखं, प्रदोष, दिवस. दिन, अंत: अवसानं, संध्या, वि-वै, कालः । –कालीन, वि. ( सं. ) सायंतन (नी स्त्री.), सायं-, प्रादोषिक-वैकालिक ( की स्त्री.), सायंभव । संध्या, सं. स्त्री. ( सं . ) पश्चिमा संध्या | सायंस, सं. स्त्री. दे. 'साइन्स' ।
सायक, सं. पुं. (सं.) इषु, बाणः २. खड्गः । सायण, सं. पुं. (सं.) चतुर्वेदभाष्यकारो माय
णपुत्रः ।
सायत, सं. स्त्री. दे. 'साइत' ।
सायबान, सं. पुं. (फ़ा. साय: वान) प्रघ (घा) णः, अलिंद : २. तृणप्रच्छदिस्, *प्रच्छायवत् । सायल, सं. पुं. (अ.) प्रश्न- क (का) र:कर्तृ, प्रष्टृ, पृच्छ्कः २. याचकः, भिक्षुः ३. प्रार्थिन्, आवेदकः ४. पद-आकांक्षिन-अन्वेषिन् । साया, सं. पुं. ( फा . यह् ) दे. 'छाया' । सायुज्य, सं. पुं. (सं. न. ) एकीभावः, ऐक्यं, सारूप्यं २. मुक्तिभेदः ।
सारंग, सं. पुं. (सं.) मृगभेदः २. मृगः ३. वाद्यभेदः ४. रागिणीभेद: ५. धनुस् (न.) ६. इषुः ७. सर्पः ८. रात्री ९. रमणी १०. खडगः ११. मेघः १२. खगः १३. मयूरः १४. हंसः
१५.
चातकः १६. भ्रमरः १७. सागरः १८. कमलं १९. चंद्रः २०. श्रीकृष्णः, इ. । - पाणि, सं. पुं. ( सं . ) विष्णुः ।
सार्थ
लोचना, सं. स्त्री. (सं.) मृगलोचनी, हरिणाक्षी, कुरंगाक्षी, मृगनयनी । सारंगिया, सं. पुं. (सं. सारंगी > ) सारंग (गी)
वादक: ।
सारंगी, सं. स्त्री. (सं.) शारंगी, सारंगः, पिनाकी, वाद्यभेदः ।
सार, सं. पुं. ( सं . पुं. न. ) तत्त्वं, मुख्यांशः, स्थिरांश:, मूलं, मूलवस्तु (न.) २. भावः, तात्पर्य, निष्कर्षः, पिंडित-निष्कृष्ट निर्गलितअर्थः ३. मज्जा, अस्थि, जं-संभव-स्नेहः-तेजस् (न.) । ( सं . पुं.) रसः, द्रवः, निर्यासः २. संक्षेपः संग्रहः ३. शक्तिः (स्त्री.), बलं ४. वीर्य, पराक्रमः ५. वज्रक्षारं ६. वायुः ७. रोगः ८. पाशकः ९. दध्युत्तरं १०. अर्थालंकारभेदः (सा.) । (सं. न. ) जलं २. धनं ३. नवनीतं ४. अमृतं ५. लौहं ६. वनम् । वि. (सं.) उत्तम, श्रेष्ठ २. दृढ, बलवत् ३. न्याय्य, धर्म्य 1
गर्भित, वि. (सं.) तस्वपूर्ण, सार, युक्त-वत् । - वर्जित, वि. ( सं . ) निस्सार, तत्त्वहीन | सारथि थी, सं. पुं. (सं. थि: ) सूतः, हर्यंकषः, नियंतु, नियामक:, क्षत्तृ, प्राजितृ, दक्षिणस्थः, रथः, -नागरः- कुटुंबिन् ।
सारल्य, सं. पुं. (सं. न. ) सरलता, दे. | सारस, सं. पुं. (सं.) पुष्करालः, लक्ष्मणः, लक्षणः, कामिन्, रसिकः, सरसीकः २. हंसः ३. चंद्रः । (सारसी स्त्री. ) । सारस्वत, सं. पुं. (सं.) ब्राह्मण जातिभेदः २. व्याकरणग्रन्थविशेषः । वि. ( सं . ) सारस्वतीय |
सारांश, सं. पुं. (सं.) सारः, निष्कर्षः, पिंडितार्थ: २. अभिप्रायः, आशयः ३. परिणामः, फलं ४. उपसंहारः ।
सारा, वि. (सं. सर्व ) संपूर्ण, समग्र, समस्त । सारिका, सं. स्त्री. (सं.) सारी, शारीरिका, चित्रलोचना, पीतपादा, कलहप्रिया, मधु
रालापा ।
सारून्य, सं. पुं. (सं. न. ) तुल्य, सम-स-पक, रूपता, तुल्यता, समता २. मोक्षभेदः । सार्थ, वि. (सं.) सार्थक, साभिप्राय २. समान तुल्य, अर्थक- अर्थिन् ( शब्दादि ) ३. धनिन्, धनाढ्य । सं. पुं. (सं.) धनाढ्यः, धनिकः २. यात्रि- यात्रिक, समूहः-समुदायः
For Private And Personal Use Only
| SR No. | 091001 |
| Book Title | Adarsha Hindi Sanskrit kosha |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Ramsarup |
| Publisher | Chaukhamba Vidyabhavan |
| Publication Year | 1979 |
| Total Pages | 831 |
| Language | Hindi, Sanskrit |
| Classification | Dictionary & Dictionary |
| File Size | 15 MB |