Page Text
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
[ ६१३ ]
सांगोपांग
सांगोपांग, वि. (सं.) अंगोपांगयुक्त, सं, पूर्ण, समग्र, समस्त
साँच, वि. ( सं . सत्य ) अवितथ, यथार्थ । साँचा, सं. पुं. (सं. स्थातृ ) आकारसाधनं,
संस्थानं, संस्थानपुरः २. दे. 'छापा' । साँचे में ढला होना, मु., सर्वांगसुंदर (वि.) वृत् (भ्वा. आ. से. ) ।
साँझ, सं. स्त्री. (सं. संध्या ) सायंकाल:, दे. | साँझा, सं. पुं., दे. 'साझा' ।
साँट, सं. स्त्री. (अनु. सट ) सूक्ष्म-तनु,-दंड:यष्टिः (स्त्री.) २. कशः-शा ३. यष्टि कशा, प्रहारचिह्न, नीलं ४. कंडनी ।
सांठी, सं. स्त्री. (हिं. गांठ का अनु.) मूलधनं', दे. 'पूँजी' ।
सांड-ड़, सं. पुं. (सं. षंड: ) श (षंढः, गोपतिः, वृषन्, वृषभ: २. दिवंगतस्मृत्यामुत्सृष्टोऽकितो वृषभः ३. वृषणाश्वः, वृषन् । वि., दृढांग, बलिन २. स्वैरिन, दुराचारिन् । साँड (ड़)नी, सं. स्त्री. (हिं. सांड ) उष्ट्री, दे. 'ऊँटनी' ।
-सवार, सं. पुं. (हि. + फ़ा. ) उष्ट्र, आरोह:आरोहिन् २. उष्ट्र-क्रमेलक, वाहकः । साँडा, सं. पु. ( सं . शयानकः ) कृकलाशः-सः, क्रकचपादः, प्रतिसूर्यः, सरटः-डः, गोधिका, चित्रकोलः ।
सांत, वि. (सं.) अंतवत्, नश्वर, नाशवत् । सांत्वना, सं. स्त्री. (सं.) सांत्वः त्वनं, आसमा,-श्वासनं २. शमः, शांति: (स्त्री.),
३. प्रणयः ।
-देना, क्रि. स., सां(शां) त्व् ( चु.), आ. समा, श्वस् ( प्रे.), शोकं शम् (प्रे.) । सांद्र, सं. पुं. (सं.) वनं २. राशि: । वि. (सं.) घन, निबिट, सुसंहत | सांद्रता, सं. स्त्री. (सं.) निविडता, घनता इ. । सांधिविग्रहिक, सं. पुं. (सं.) सन्धियुद्धमंत्रिन् ।
सांध्य, वि. ( सं. ) संध्या, सम्बन्धिन्- विषयक, वैकालिक, वैकालीन |
सांनिध्य, सं. पुं. (सं. न. ) सामीप्यं, निकटता २. मोक्षभेदः । सांप, सं. पुं. ( सं. सर्प: ) भुज (जं)गः, भुजंगमः, अहिः, फण-विष, घरः, व्यालः,
सरीसृपः, आशीविषः, कुंडलिन्, चक्षुःश्रवस्, फणिन, विलेशयः, उरगः, पन्नगः, पवनाशनः, दंष्ट्रिन, द्वि-जिह्न:- रसनः, पृदाकु:, चक्रिन्, दंदशुकः, भोगिन, गूढपाद्-दः, दीर्घपृष्ठः, जिह्मगः । ( धब्बोंवाला सांप ) मातुलाहिः, . मालुधानः । ( धारीदार सांप ) राजि (जी) ल: । (फनियर साँप ) भोग-फण, भत्-धरः, फणिन्, भोगिन् ।
—की लहर, मु., अहिदशव्यथा । -के मुँह में, मु., महासंकटे । छछूंदर की दशा, मु., द्वैधीभाव, दोलावृत्तिः (स्त्री.), संदेहः ।
- सूँघ जाना, मु., सर्पेण दंशू (कर्म.), मृ ( तु. आ. अ.) ।
कलेजे पर - लोटना, मु. ( ईर्ष्यादिभिः ) मनोऽत्यंतं संतप् ( कर्म. ) । सांपत्तिक, वि. (सं.) आर्थिक, दे. । सांपिन, सं. स्त्री. (हि. सांप ) सर्पिणी, सर्पी, पन्नगी, उरगी, भुजगी इ. ।
सांप्रत, अव्य. (सं.-तं ) अधुनैव, इदानीमेव, सद्यः, संप्रति । वि. (सं.) उचित, योग्य, २. प्रासंगिक, प्रास्ताविक । सांप्रदायिक, वि. (सं.) शाखागत, संप्रदायधर्म-मत, विषयक-संबंधिन् २ . परंपरीण, क्रमा
गत ।
सांब, सं. पुं. (सं.) श्रीकृष्णपुत्रः । सांभर, सं. पुं. (सं. सांबरं ) संबरोद्भवं, रौमकं, वसुकं २. राजपुत्रस्थानप्रदेशे कासारविशेषः । सांमुख्य, सं. पुं. ( सं. न. ) दे. 'सामना' (२) । साँय साँय, सं. स्त्री. (अनु.) दे. 'सनसनाहट'(१) । साँवला, वि. ( सं . श्यामल ) कृष्ण, श्याम २. ईषच्छ्याम, आकृष्ण ३. कृष्णनील । सं. पुं., श्रीकृष्णः २. पतिः ३. प्रेमिन्, प्रणयिन् । साँवलापन, सं. पुं. (हिं. साँवला) श्यामलता,
श्यामता, आ., कृष्णता, कृष्णनीलता । साँवाँ, सं. पुं. ( सं . श्यामाकः ) श्याम:-मकः, त्रिबीज:, अविप्रियः ।
साँस, सं. स्त्री. [ सं . श्वासः ( पुं. )] उच्छ्वासः, उच्छ्वसितं नि (निः) श्वासः, नि: (नि) श्व- सितं, आन:, आहरः, एतनः, असवः प्राणाः ( दोनों पुं. बहु.) २. दीर्घश्वासः, निश्वासः, उच्छ्वासः ३. विरामः ; विश्रामः ४. स्फोटः, भंग: ५. श्वास रोगः, दे. 'दमा' |
For Private And Personal Use Only
| SR No. | 091001 |
| Book Title | Adarsha Hindi Sanskrit kosha |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Ramsarup |
| Publisher | Chaukhamba Vidyabhavan |
| Publication Year | 1979 |
| Total Pages | 831 |
| Language | Hindi, Sanskrit |
| Classification | Dictionary & Dictionary |
| File Size | 15 MB |