Page Text
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
सरदार
[ ६०६ ]
सरदार, सं. पुं. (फ्रा.) नायकः, अग्रणीः, पुरोग:, । सरसठ, वि. तथा सं. पुं., दे. 'सड़सठ' |
अध्यक्षः, प्रधानः २. शासकः ३. धनिकः । सरदारी, सं. स्त्री. ( फा . ) नायकत्वं, प्रधानत्वम् ।
सरसता, वि. (सं.) रसवत्ता, दे. 'रसीलापन' २. आर्द्रता, क्लिन्नता ३. हारित्यं, प्रत्यग्रता ४. सुंदरता ५. मधुरता ६. रसिकता, भावुकता । सरसब्ज़, वि. ( फा . ) हरित-त्, हरितपर्ण, सरस २. शाद्दल, शाद- तृण - आवृत । मैदान, सं. पुं. ( फा . ) शाद्वल:-लं, शाद्दलस्थलं -ली, तृणावृतभूमिः (स्त्री.), शादहरितः तम् ।
सरसर, सं. पुं. (अनु.) दे. 'सरसराहट' | सरसराना, क्रि. अ. ( अनु. सरसर ) सरसरा यते (ना. धा. ), सरसरध्वनि: जन् (दि. आ. से.) २. ससरसरशब्द वा ( अ. प. अ. ) ३. सृप् (भ्वा. प. अ. ), उरसा गम् । सरसराहट, सं. स्त्री. (हिं. सरसर) सरसरायितं, सरसरशब्दः, सर्पणध्वनिः २. कंडु:- डूः, खर्जु :- र्जू : ( चारों स्त्री. ) ३. पवनध्वनिः ।
सरमा, सं. स्त्री. ( सं. ) देवशुनी २. कुक्कुरी । सरसरी, वि. ( फा. सरासरी ) सत्वर, सरभस, सरमाया, सं. पुं. ( फा . ) दे. 'पूंजी' ।
—दार, सं. पुं. (फ़ा. ) दे. 'पूंजीपति' । सरयू, सं. स्त्री. ( सं . ) अयोध्यासमीपवर्तिनदीविशेषः ।
सरल, वि. ( सं. ) ऋजु, निर्व्याज, निष्कपट, निश्छल, साधु-सत्य, वृत्त-शील, शुद्ध, -मतिभाव-आत्मन्, दक्षिण, शुचि २. दे. 'सीधा' ३. सुकर, सुसाध्य ४. कृत्रिमतारहित, वास्तविक । (सं. पुं.) पीतः, धूपवृक्षकः, दे. 'चीड़' ५. सरलनिर्यासः, वृकधूपः, गंधा
सरन, सं. स्त्री. दे. 'शरण' । सरना, क्रि. अ. (सं. सरणं) दे. 'सरकना' । २. कृ-अनुष्ठा (कर्म. ), संपद ( दि. आ. अ. ), साध् ( दि, प. अ. ) । सरनामा, सं. पुं. (फ़ा. ) ( निबंधादीनां ) शीर्षकं २. पत्रसंज्ञा, दे. 'पता' ३. पत्र, संबोधनं-प्रारम्भः ।
सरपट, क्रि. वि. (फ़ा. सर + हिं. पटकना )
आस्कंदितं-तकम् । क्रि. वि., जवेन, वेगेन । - भागना, क्रि. अ., आस्कंद (भ्वा. प. अ. ) २. द्रुतं सवेगं धाव् (भ्वा. प. से. ) ।
सरपत, सं. पुं. (सं. शरपत्रं ) कुशाकारो घासभेदः ।
बिरोजा' |
सरलता, सं. स्त्री. ( सं . ) सारल्यं, निष्कापट्यं, आर्जवं साधुता, शुचिता, शुद्धभावः २. दे. 'सीधापन' ३. सुकरता, सुसाध्यता ४. बालिश्यं, मौर्यम् ।
,
सरवर, सं. पुं., दे. 'सर' (१) । सरविस, सं. स्त्री. ( अं. सर्विस ) सेवा, दे. । सरशार, वि. ( फा . ) मग्न, लीन २. मत्त, क्षीब । सरस, त्रि. ( सं .) रस, युक्त- अन्वित, दे. 'रसीला' २. आर्द्र, उन्न, क्लिन्न ३. हरित, अभ्यग्र ४. सुन्दर ५. मधुर ६. भावपूर्ण, हृदिस्पृश् ७. भावुक, रसिक, सहृदय ।
सरहज
त्वरित २. स्थूल ।
- तौर पर, क्रि. वि., सत्वरं, त्वरया २. स्थूलरूपेण, मनोयोगं विना ।
निगाह, सं. स्त्री विहंगमदृष्टिः (स्त्री.), विहंगावलोकनम् ।
सरसाई, सं. स्त्री. (हिं. सरस ) सरसता, रस,युक्तता पूर्णता २. शोभा ३. आधिक्यम् । सरसाम, सं. पुं. (फ़ा.) त्रिदोष, संनिपातः, दे. | सरसिज, सं. पुं. ( सं, न. ) पद्मं, अब्जं, कमल, दे. |
योनि, सं. पुं. (सं.) चतुर्मुखः, ब्रह्मन् (पुं.)। सरोसरसिरुह, सं. पुं. (सं. न. ) कमलं, पंके, रुहम् ।
सरसी, सं. स्त्री. (सं.) दे. 'सर' (१) २. वापी | सरवन, सं. पुं. ( सं . श्रमण: ) अंधकमुनिपुत्रः रुह, सं. स्त्री. ( सं. न. ) पद्मं, कमलं, दे. | ( रामायण ) । सरसों, सं. स्त्री. (सं. सर्षपः ) (सफ़ेद ) सिद्धार्थः, सर्षपः, शुभकः, कदंबकः २. (काली) कृष्णिका, क्षवः, राजिका । —का तैल, सं. पुं., सर्षपस्नेहः, कटुतैलम् । सरस्वती, सं. स्त्री. (सं.) शारदा, भारती, वाग्देवी, ब्राह्मी, गीर्देवी, वर्णमातृका २. कुरुक्षेत्रसमीपवर्तिप्राचीननदीविशेषः ३. विद्या,
ज्ञानम् । सरहज, सं. स्त्री. (सं. श्यालजाया) श्वशुर्यपत्नी ।
For Private And Personal Use Only
| SR No. | 091001 |
| Book Title | Adarsha Hindi Sanskrit kosha |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Ramsarup |
| Publisher | Chaukhamba Vidyabhavan |
| Publication Year | 1979 |
| Total Pages | 831 |
| Language | Hindi, Sanskrit |
| Classification | Dictionary & Dictionary |
| File Size | 15 MB |