Page Text
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
विलुंठन
विलुंठन, सं. पुं., विलुंटनं लुंटा, लुंठा २. चोरणं. मोषणम् ३. लुठनं, लोठनम् । विलोकना, क्रि. स. ( सं. विलोकनं ) दे. 'देखना' ।
विलोड़ना, क्रि. स., दे. 'बिलोना' ।
[ ५४ ]
विलोम, वि. ( सं . ) प्रतिकूल, विपरीत, प्रतिलोम, प्रतीप २ स्वरावरोह: ( संगीत ) | विलोल, वि, (सं.) चल, अस्थिर २. सुंदर | विवक्षा, सं. स्त्री. (सं.) वक्तुमिच्छा, विवदिषा २. तात्पर्य ३. संदेहः । विवक्षित, वि. (सं.) वक्तुमिष्ट २ अपेक्षित । विवर, सं. पुं. (सं. न. ) छिद्रं, विलं २. गर्त:तं, अवटः, खातं ३. कंदरा, गुहा । विवरण, सं. पुं. (सं. न. ) व्याख्यानं, विवे चनं २. विस्तृत वर्णनं वृत्तांत : ३. टीका, भाष्यं, व्याख्या ।
विवर्जित, वि. (सं.) निषिद्ध, वर्जित २. उपे क्षित, अनादृत ३. वंचित, रहित ।
विवर्ण, वि. ( सं . ) निस्तेजस्, निष्प्रभ, कांतिहीन २. क्षुद्र, नीच ।
विवर्त, सं. पुं. (सं.) भ्रमः, भ्रांति: (स्त्री.) २. रूपांतरं दशांतरम् ।
विशिष्टता
-(में) देना, क्रि. स., विवाहे दा, पाणि ग्रहू (प्रे. ), उद्वह् (प्रे. ) । विवाहित, वि. पुं. (सं.) ऊढ, परिणीत, निविष्ट, कृतविवाद, उपयत, स्त्रीमत् सपत्नीक । विवाहिता, सं. स्त्री. (सं.) पतिवत्नी, सभर्तृका, ऊढा, परिणीता, उपयता | विविक्त, वि. (सं.) पृथग्भूत, वियुक्त २. एकल, असहाय ३. पूत, निर्दोष ४. विवेकिन,, विवेकशील ।
विविध, वि. (सं.) अनेक-नाना बहु, विध-प्रकार - रूपजातीय |
विवेक, सं. पुं. (सं.) परिच्छेद:, सदसज्ज्ञानं, मिथो व्यावृत्त्या वस्तुस्वरूप निश्चयः, पृथग्भावः, पृथगात्मता, विवेचनं २ भद्राभद्र- सदसद्, परिच्छेदशक्तिः (स्त्री.), ३. बुद्धि: -मति:(स्त्री.) ४. सत्यज्ञानम् । विवेकी, वि. (सं.- किन ) परिच्छेदक, विवेचक, गुणदोषज्ञ, विशेषज्ञ, विवेकवत् २. बुद्धि-मति, - मत् ३. ज्ञानिन् ४. न्यायशील ५ आधि-करणिक ।
-वाद, सं. पुं. (सं.) वेदांतसिद्धांतविशेषः । विवश, वि. (सं.) अगतिक, निरुपाय २. पराधीन ३. दुर्दात ४. निर्बल । विवस्वान्, सं. पुं. (सं. स्वत्) सूर्य : २. अरुण, सूर्य सारथिः ।
विवाद, सं. पुं. (सं.) वाद, अनुवाद:-प्रतिवादः, वाग्-वाद, युद्धं, तर्कवितर्कः २. कलहः, कलिः ३. मतभेदः ४. व्यवहारः, ऋणादि न्यायः, दे. 'मुकदमेबाजी' । —करना, कि. अ., विवद् (भ्वा. आ. से.), विप्रतिपद् ( दि. आ. अ. ), विप्रलम् (भ्वा. प.से.) । विवादास्पद वि. (सं.) विवाद - अह-ग्रस्त योग्य, संदिग्ध ।
विवाह, सं. पुं. (सं.) पाणिग्रहणं करणंपीडन, उपय (या) म:, परिणयः, उद्वाहः, दार,परिग्रहः- कर्मन् । -करना, क्रि. स., उद् वि वह् (भ्वा. उ. अ.), दारान् परिग्रह् (क्. प. से. ), परिणी (भ्वा. प. अ.) ।
विवेचक, वि. (सं. ) दे. ‘विवेकी' । विवेचन, सं. पुं. (सं. न. ) दे. 'विवेक' (१) । २. सम्यकू, परीक्षा-क्षणं, गुणदोषविचारणं, परि, आलोचनं- ना ३. अनुसंधानं ४. तर्कवितर्कः ५. मीमांसा |
विवेचना, सं. स्त्री. (सं.) दे. 'विवेचन' । विशद, वि. (सं.) निर्मल, बिमल, स्वच्छ २. सु-वि., स्पष्ट, व्यक्त, प्रकट, स्फुट ३. सित, उज्ज्वल, श्वेत ४. सुंदर । विशाखा, सं. स्त्री. (सं.) राधा, नक्षत्रविशेषः । विशारद, वि. ( सं . ) कुशल, दक्ष, प्रवीण. २. विज्ञ, विशेषज्ञ, व्युत्पन्न, निष्णात । विशाल, वि. ( सं . ) विस्तृत, विस्तीर्ण, महत् बृहत, पृथु उरु २. भव्य, सुंदर ३, विख्यात । विशालता, सं. स्त्री. (सं.) प्रथमन्, विस्तारः,
बृहत्ता, पृथुता । विशिख, सं. पुं. ( सं . ) बाणः, इषुः । वि . - (सं.) शिखाहीन |
विशिष्ट, वि. (सं.) युत, युक्त, अन्वित, सहित २. विशेष-, असामान्य ३. अद्भुत, विलक्षण ३. अतिशिष्ट ४. यशस्विन् ५. प्रसिद्ध । विशिष्टता, सं. स्त्री. (सं.) दे. 'विशेषण' ।
For Private And Personal Use Only
| SR No. | 091001 |
| Book Title | Adarsha Hindi Sanskrit kosha |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Ramsarup |
| Publisher | Chaukhamba Vidyabhavan |
| Publication Year | 1979 |
| Total Pages | 831 |
| Language | Hindi, Sanskrit |
| Classification | Dictionary & Dictionary |
| File Size | 15 MB |