Page Text
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
रूई
[ २०६ ]
|
रूई, सं. स्त्री. [ सं . रोमन् (न. ) ] ( पौदा ) कर्पास:-सं-सी, कार्पासी- सिका २ ( धूआ ) कार्पासः, तूल:-लं, पिचुः, पिचुलः पिचु
तूलम् ।
-का गाला, सं. पुं., पिंचुपिंड :-डम् । - दार, वि., कार्पास ( -सी स्त्री. ), कार्पासिक ( -की स्त्री. ) ।
—दार वस्त्र, सं. पुं., कर्पासं, फालं, बादरं, तूलांबरम् |
रूक्ष, वि. (सं.) दे. 'रूखा' । रूख, सं. पुं. ( सं . वृक्षः ) पादपः, तरुः । रूखा, वि. (सं. रूक्ष ) स्निग्धता - चिक्कणतामसृणता- श्लक्ष्णता,-शून्य-रहित २. घृत-तैल, हीन- रहित ३. विरस, स्वादहीन ४. शुक, निर्जल, नीरस ५. उदासीन, प्रेमहीन, विरक्त ६. कठोर, परुष ७. विषम, नतोन्नत । - सूखा, वि., रूक्षशुष्क ( भोजनादि ), विरस, निःस्वाद ।
रूखापन, सं. पुं., दे. 'रुखाई' । रूठन, सं. स्त्री. (हिं. रूठना ) दे. 'रूठना ' सं. पुं.
रूठना, क्रि. अ. (सं. रुष्ट ) रुष ( दि. प. से. ) अप-वि-रंज् (भ्वा. उ. से. ) रज (ज्य ) ति ते, रुष्ट - कुपित - रुषित (वि.) भू । सं. पुं., रोषः, अप-वि, रागः, प्रीति प्रसाद-परितोष, अभावः । रूठा हुआ, वि., रुषित, कुपित, अप-वि, रक्त, कृतरोष |
रूद, वि. (सं.) आ-अधि,-रूढ, उपर्यासीन २. प्रचलित, प्रसिद्ध ३. कठिन, कठोर ४. अविभाज्य (संख्या) ५. अशिष्ट, ग्राम्य । रूढ़ि, सं. स्त्री. (सं.) प्रथा, दे. 'रीति' (१) । २. ख्यातिः-प्रसिद्धिः (स्त्री.) ३. आ-अधि, रोह : ४. वृद्धि : ( स्त्री. ) 1
रैंकना
रूपक, सं. पुं. (सं. न.) नाटकं २. अर्थालंकार -- भेद: ( काव्य ) । सं. पुं., दे. 'रुपया' । रूपवती, वि. (सं.) सुरूपिणी, वरवर्णिनी । रूपवान्, वि. ( सं . वत् ) सुन्दर, सुरूप, रूप-शालिन् ।
रूप, सं. पुं. (सं. न. ) आकार, आकृति:मूर्ति: (स्त्री.), संस्थानं २. प्रकृतिः, स्वभावः ३. मुख, सौन्दर्ये- छविः (स्त्री.)-वर्णः ४. कायः, देह: ५. वेश: - षः ६. दशा ७. लक्षणम् । - बिगाड़ना, क्रि. स., विरूपू ( चु. ), आकृति दुष (प्रे.) विकृ ।
- रंग, सं. पुं. (सं. न. ) वर्णाकारम् । -रेखा, सं. स्त्री. दे. 'रूप' ( १ ) । — भरना या बनाना, मु., वेषं ग्रह् (क्, प. से.), रूपं धृ ( भ्वा. प. अ., चु. ) ।
रूपा, सं. पुं. (सं. रूप्यं ) रजतं, श्वेतं, शुभ्रं, सितं, दे. 'चाँदी' |
रूपी, वि. ( सं . पिन ) रूपान्वित, रूपधारिन् २. तुल्य, समान | रूपोपजीविनी, सं. स्त्री. (सं.) वेश्या, वारांगना । रूपोपजीवी, सं. पुं. (सं. विन्) दे. 'बहु-रूपिया' ।
रूपोश, वि. ( फा . ) ( दंडभयात् ) पलायित -
गुप्त- गूढ- प्रच्छन्न ।
रूपोशी, सं. स्त्री. ( फा . ) ( दंडादिभयात् ) गुप्तिः (स्त्री.), अज्ञातवासः, प्रच्छन्नता । रूप्यक, सं. पुं. (सं. न. ) दे. 'रुपया' । रूबरू, क्रि.वि. ( फा . ) अभि-सं, मुखं मुखे,पुरः, पुरतः ( सब अव्य. ) । रूमाल, सं. पुं. (फ्रा.) वरकं, कर, वस्त्र- पूः (पुं.), कर्पटः ।
पर रूमाल भिगोना, मु., अत्यधिकं रुद्. ( अ. प. से.), अश्रुधाराः प्रवह् (प्रे.), वर्ष कृ |
रूल, सं. पुं. (अं) नियम:, विधिः २. पत्ररेखा ३. *रेखादंडः ।
-दार, वि. ( अं+फ़ा ) रेखांकित, ( पत्रादि ) ।
रूलर, सं. पुं. ( अं. ) * रेखादंड: २ प्रमाण-पट्टिका ३. शासकः ।
रूस, सं. पुं. ( फा. ) *रूसः, देशविशेषः । रूसी, सं. पुं. ( फा . ) रूसवासिन् । सं. स्त्री.
रूसभाषा ।
रूह, सं. स्त्री. (अ.) जीव-, आत्मन् (पुं.) २. तत्त्वं, सारः-रम् ।
— केवड़ा, सं. स्त्री, केतकीसारः । गुलाब, सं. स्त्री, जपा, -तत्वं-सारः । रैंक, सं. स्त्री. (हिं. रैंकना ) *रेंकारः, खरगर्दभ,-नादः, चि (ची) त्कार:-, हेष:-षा-षितम् । रेंकना, क्रि. अ. (अनु. ) आरट् (भ्वा.प.से.), रेंकृ, चीतकृ, हेषु-हेषु (भ्वा. आ. से.) २. परुषं गै (भ्वा. प. अ. ) ।
For Private And Personal Use Only
| SR No. | 091001 |
| Book Title | Adarsha Hindi Sanskrit kosha |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Ramsarup |
| Publisher | Chaukhamba Vidyabhavan |
| Publication Year | 1979 |
| Total Pages | 831 |
| Language | Hindi, Sanskrit |
| Classification | Dictionary & Dictionary |
| File Size | 15 MB |