Page Text
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
रुक्मिणी
[५०८]
-रथ, सं. पुं. (सं.) रुक्मवाहनः द्रोणाचार्यः। । रुद्ध, वि. (सं.) वेष्टित, वलयित, संवीत, रुक्मिणी, सं. स्त्री. (सं.) श्रीकृष्णस्य प्रथम- ___२. मुद्रित, अ,-पिहित, आ-सं-वृत ३. स्तंभित, पत्नी, विदर्भेशभीष्मपुत्री।
निश्चलीकृत। रुक्मी, सं. पु. ( सं.-क्मिन् ) विदर्भेश्वरभीष्मस्य -कंठ, वि. (सं.) गद्गदस्वर, स्खलद्वचन ज्येष्ठपुत्रः।
२. वक्तुमसमर्थ (प्रेमादि के कारण )। रुख, सं. पुं. (फा.) मुखं, वदनं, आननं, रुद्र, सं. पु. (सं.) शिवस्य रूपविशेष:, शिवः २. कपोलः, गल्ल: ३. मुख-मुद्रा आकृतिः २. गणदेवताभेदः ३. 'एकादश' इति संख्या (स्त्री.) ४. भावः, आशयः ५. कृपा-दया, ४. रसभेदः ( काव्य.)। वि., भीम, भयंकर. दृष्टिः (स्त्री.) ५. रथ-गज, नामकश्चतुरंगशारः।
भीषण। क्रि. वि., प्रति ( द्वितीया के साथ ), दिशायां | रुद्राक्ष, सं. पुं. (सं.) (वृक्ष) तृणमेरुः, अमरः, २. समक्षं, पुरतः ।
पुष्पचामरः २. (फल) शिव-हर-नीलकंठ, अक्षं, -करना या देना, मु., अवधा ( ज. उ. अ.)। पावनं, भूतनाशनम् ।। मनोयुज (चु.) २. अभिमुखीभू।
रुधिर, सं. पु. ( सं. न.) शोणितं, दे. 'रक्त' । -बदलना या फेरना, मु., पराङ्मुखीभू |
रुपया, सं. पु., ( सं. रूप्यं ) रूप्यकं, रूपकः, २. मनोऽन्यत्र युज् (चु.), अन्यमनस्क | टककः, रजतमुद्रा २. धनम् । (वि.) भू।
-उड़ाना, मु., धनं अपव्यय (चु.) अथवा रुख़सत, सं. स्त्री. (अ.) प्रस्थानं, प्रयाणं | वृथा क्षे (प्रे.)। २. अवकाशः दे. 'छुट्टी।
-जोड़ना, मु., धनं संचि (स्वा: उ. अ.)। रुखाई, सं. स्त्री. (हिं. रूखा ) शुष्कता, शोषः,
-तुड़ाना, मु., दे. 'भुनाना' । नीरसता २. रूक्षता, औदासीन्यं, स्नेहाभावः, ।
-वाला, वि., धनिक, धनाढ्य । उपेक्षा, रौक्ष्यम् ।
रुपहला, वि. (हिं. रूपा) रूप्य-रजत, मय, रुखानी, सं. स्त्री. (सं. रोकखानं ) *रोक
| राजत २. रूप्य-रजत, वर्ण, धवल । खननी, वर्धक्युपकरणभेदः।।
रुमाली, सं. स्त्री. (फा. रूमाल ) दे. 'लंगोट' । रुचना, क्रि. अ. ( सं. रोचनं ) रुच् (भ्वा. आ.
| रुरुआ, सं. पुं. (हिं ररना) भीषणरव उल्लू
कभेदः । से.), प्रिय-भद्र-रुचिकर प्रति-इ ( कर्म.)।
रुलाई, सं. स्त्री. (हिं. रोना) दे. 'रुदन' इष्-अभिलए (कर्म.)।
२. रोदनवृत्तिः ( स्त्री.), रुरुदिषा। रुचि, सं. स्त्री. (सं.) अभिरुचिः-प्रीतिः-तुष्टिः
रुलाना, क्रि. स., ब. 'रोना' के प्रे. रूप । प्रवृत्तिः (स्त्री.), छंदः, कामः २. अनुरागः,
| रुष्ट, वि. ( सं.) कुपित, ऋद्ध । प्रेमन् (पुं. न.) ३. किरणः ४. सौन्दर्य,
| सँधना, क्रि. स. (सं. रोधनं ) ( रक्षार्थ कंटछविः (स्त्री.) ५. बुभुक्षा, जिघत्सा, क्षुधा
कादिभिः) परि-,वेष्ट (भ्वा. आ. से., प्रे.), ६. आ, स्वादः ।
परिव ( स्वा. उ. से., प्रे.) २. परि-इ (अ. -कर, वि. (सं.) स्वादिष्ट, सुरस २. हृद्य, प. अ.), परिच्छद् (चु.), संवलयति ( ना. प्रिय, मनोहर, रुचिकारक ।
धा.) संवल (भ्वा. आ. से.) ३. अव-नि-वर्द्धक, वि. (सं.) रुचि-कारक-कर-कारिन् | सं-रुध ( रु. उ. अ.); पिधा (जु. उ. अ.)। २. पाचक, दीपक, अग्निवर्द्धक ।
हँ रूँ, सं. स्त्री. ( अनु.) शिशु, रुदितं-रुदनं, रुचिर, वि. (सं.) सुन्दर, मनोहर २. मधुर, ___ *रूँकारः। सुस्वादु।
-करना, क्रि. अ., मंद मंदं रुद् (अ. प. से.)। रूठाना, क्रि. स., ब. 'रूठना' के प्रे. रूप। | रू, सं. पुं. (फ्रा.) मुखं, वदनं ( २-३) उपरिरुतवा, सं. पुं. (अ.) पदं, पदवी २. मानः, अंग्र,-भागः।। प्रतिष्ठा।
| -स्याह, वि. (मा.) अपकीर्तिमत, कलंकित । रुदन, सं. पुं. (सं.) रुदितं, रोदन, विलपनं, -स्याही, सं. स्त्री. (फा.) अप-यशस् (न.), विलापः, नंदन, ऋदितं, अश्रुपातः। । कीर्तिः (स्त्री.)।
For Private And Personal Use Only
| SR No. | 091001 |
| Book Title | Adarsha Hindi Sanskrit kosha |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Ramsarup |
| Publisher | Chaukhamba Vidyabhavan |
| Publication Year | 1979 |
| Total Pages | 831 |
| Language | Hindi, Sanskrit |
| Classification | Dictionary & Dictionary |
| File Size | 15 MB |