Page Text
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
प्रतिपदा
[ ३६२ ]
।
प्रतिपदा, सं. स्त्री. (सं.) प्रतिपद् (स्त्री.) पक्षतिः (स्त्री.), शुक्ला प्रथमतिथि: ( स्त्री. ), प्रतिपदी |
प्रतिपन्न, वि. ( सं . ) ज्ञात, अवबुद्ध, अधिगत २. स्वी० अंगीकृत ३. निर्धारित, निश्चित ४. शरणागत ५. संमानित ६. प्राप्त ७. प्रवृद्ध । प्रतिपादक, वि. (सं.) दातृ-दायक, २. निरूपक, व्याख्यात् ३. उन्नायक ४. निष्पादक । प्रतिपादन, सं. पुं. ( सं. न. ) निरूपणं, सप्रमाणं कथनं साधनं स्थापनं २. सम्यग् ज्ञापनं अवबोधनं ३. दानं अर्पणम् । प्रतिपादित, वि. (सं.) सम्यग् अवबोधितज्ञापित २. निर्धारित, निश्चित ३. दत्त । प्रतिपाद्य, वि. ( सं . ) निरूपणीय, अवबोधनीय २. . देय |
प्रतिपालन, सं. पुं. (सं. न. ) पालनं, पोषण, संवर्द्धनं २. रक्षणं, त्राणं ३. निर्वाह: वहणम् । प्रतिफल, सं. पुं. (सं.न.) दे. 'प्रतिच्छाया' (१)
२. परिणाम:, फलं ३ प्रत्युपकारः ४ प्रत्यपकारः, निष्कृतिः (स्त्री.) । प्रतिबंध, सं. पुं. (सं.) विघ्नः, बाधा, अन्तराय:
२. प्रतिरोध:, व्याघातः ३. दे. 'प्रबंध' । प्रतिबिंब, सं. पुं. (सं. न.) दे. 'प्रतिच्छाया' । प्रतिबिंबित, वि. (सं.) प्रतिफलित, प्रतिरूपित । प्रतिमा, सं. स्त्री. ( सं . ) नवनवोन्मेषशालिनी प्रशा, चमत्कारिणी बुद्धि: (स्त्री.), मतिप्रकर्षः २. बुद्धिः-मतिः-धीः ( स्त्री. ) ३. वैदग्ध्यं, बुद्धि चातुर्यं ४. दीप्तिः (स्त्री.) । प्रतिभाशाली, वि. (सं.-लिन् ) प्रतिभावत्, प्रतिभान्वित, सप्रतिभ २ धीमत, बुद्धिमत् । प्रतिभू, सं. पुं. (सं.) लग्नकः, दे. 'जामिन' प्रतिभा, सं. स्त्री. (सं.) अनुकृति :- मूर्ति: (स्त्री.), चित्रं, प्रतिकृतिः (स्त्री.)- मानं रूपं च्छन्दकं २. प्रतिबिंबं च्छाया २. माड:, मात्र, तोलभार, मानं ४. अलंकारभेदः (सा.) । प्रतियोगिता, सं. स्त्री. (सं.) प्रतिद्वंद्विता, प्रतिस्पर्द्धा, अहमहमिका, विजिगीषा २. विरोधः, शत्रुता ।
।
प्रतियोगी, सं. पुं. ( सं . -गिन् ) प्रतिद्वंद्विन, प्रतिस्पर्द्धिन, विजिगीषुः २. शत्रुः, वैरिन् ३. सहायक: ३. अंशिन, अंशभाज् । प्रतिरूप, सं. पुं. (सं. न. ) मूर्तिः (स्त्री.), प्रतिमा २ चित्रं, आलेख्यं ३. प्रतिनिधिः ।
प्रतिस्पर्द्धा
प्रतिरोध, सं. पुं. (सं.) विरोधः, प्रातिकूल्यं, वैपरीत्यं २. बाधः-धा, व्याघातः, प्रतिबंध: । प्रतिलिपि, सं. स्त्री. (सं.) अनुलिपि: (स्त्री.), प्रतिलेखः ।
प्रतिलोम, वि. (सं.) प्रतिकूल, विपरीत, विरुद्ध २. तुच्छ, नीच ३. विलोम, विपर्यस्त,
व्यत्यस्त ।
प्रतिलोमज, सं. पुं. (सं.) वर्णसंकरः २. उत्तमवर्णाना अधमर्णात् पुरुषात् जातः । प्रतिवचन, सं. पुं. (सं. न. ) उत्तरं, प्रतिवचस (न.) २. प्रतिध्वनिः । प्रतिवत्सर, अव्य. (सं.) प्रति- अनु, वर्ष-वत्सरअब्द, वर्षे वर्षे, वत्सरे-वत्सरे । प्रतिवनिता, सं. स्त्री. (सं.) सपत्नी, सभार्या, समानपतिका ।
प्रतिवस्तु, सं. स्त्री. (सं.) सदृश समान तुल्यवस्तु (न.), पदार्थः २. प्रतिदत्तपदार्थ: ३.
उपमानम् ।
प्रतिवस्तूपमा, सं. स्त्री. (सं.) अर्थालंकारभेदः । प्रतिवाद, सं. पुं. (सं.) प्रत्याख्यानं, निराकरणं, निरासः, दे. 'खंडन' २ विवादः ३. उत्तरम् ।
प्रतिवादी, सं. पुं. (सं.- दिन ) प्रत्यर्थिन्, अभियुक्तः २. विपक्षिन, प्रतिपक्षिन्, प्रत्याख्यातृ । प्रतिवासी, सं. पुं. (सं. सिन्) दे. 'पड़ोसी' । प्रतिवेशी, सं. पुं. ( सं-शिन) दे. 'पड़ोसी' । प्रतिशोध, सं. पुं. ( सं . > ) निर्यातनं, प्रतिअपकारः-द्रोहः ।
प्रतिश्याय, सं. पुं. (सं.) दे. 'जुकाम' २. पीनसरोगः । प्रतिषिद्ध, वि. (सं.) दे. 'निषिद्ध' । प्रतिषेध, सं. पुं. (सं.) दे. 'निषेध' २. खंडनं', निरसनं ३. अर्थालंकारभेदः (सा.) । प्रतिष्ठा, सं. स्त्री. (सं.) संस्कार:, अर्हणा, सं-, मान:, आदरः, गौरवं २. यशस् (न.), कीर्ति: विख्यातिः प्रसिद्धि: (स्त्री.) ३. स्थापनंना निधानम् ।
प्रतिष्ठित, वि. (सं.) सत्कृत, सं-, मानित, अभ्यर्चित २. विश्रुत, प्रसिद्ध, विख्यात २. स्थापित, प्रतिष्ठापित ।
प्रतिस्पर्द्धा, सं. स्त्री. ( सं . ) प्रत्यर्थिता, प्रतिद्वंद्विता, विजिगीषा, अहमहमिका २. कलहः ।
For Private And Personal Use Only
| SR No. | 091001 |
| Book Title | Adarsha Hindi Sanskrit kosha |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Ramsarup |
| Publisher | Chaukhamba Vidyabhavan |
| Publication Year | 1979 |
| Total Pages | 831 |
| Language | Hindi, Sanskrit |
| Classification | Dictionary & Dictionary |
| File Size | 15 MB |