Page Text
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
तुमड़ी
तुमड़ी, सं. स्त्री. (सं.तुम्बी > ) शुष्कवर्तुलालाबु : ( पुं. स्त्री. ) २. दे. 'तुंबा' ( २ ) ।
[ २८० ]
तुमाई, सं. स्त्री. (हिं. तुमाना ) कार्पासादिप्रसाधनभृतिः (स्त्री.) । तुमाना, क्रि. प्रे., ब. 'तूमना' के प्रे रूप । तुमुल, वि. (सं.) घोररव - कलकल-कोलाहल,
- पूर्ण - युत । सं. पुं. ( सं . पुं. न. ) भीषणघोर, - युद्ध - संग्रामः २. कोलाहलः, कलकलः । तुम्हारा, सर्व. (हिं. तुम ) युष्माकं तव (त्रिलिंग) युष्मदीय, त्वदीय, तावक, यौष्माक-कीण | तुम्हीं, सर्व० (हिं. तुम + ही ) त्वमेव, युवामेव, यूयमेव ।
तुम्हें, सर्व, (हि. तुम ) ( कर्म ) त्वाम् त्वा; सुवम्, वाम, युष्मान् वः (संप्रदान) तुभ्यं, ते, युवाभ्यां वां युष्मभ्यम्, वः । तुरंग, तुरंगम, सं. पुं. (सं.) अश्व:, घोटकः । तुरंत, क्रि.वि. (सं.) झटिति, आशु, सद्यः, सपदि तत्क्षणं ।
तुरई, सं. स्त्री. (सं. तूरं > मृदंगी, राज-, कोशातकी, जालिनी, कृतवेधना, सु, पीत-पुष्पा, राजिमत्फला ( घिया तुरई, देखो 'नेनुआ' ) । तुरक, सं. पुं. (सं. तुरकः ) तुरुष्कः २. यवनः ३. सैनिक: ४-५ टर्की - तुर्किस्तान, वासिन् । तुरकी, वि. (हिं. तुरक) तुरुष्कदेशीय
२. तुरुष्कभाषा ।
तुरंग, सं. पुं. (सं.) अश्व:, वाजिन् (पुं.)। तुरत, क्रि. वि., दे. 'तुरंत' ।
तुरही, तुरी, सं. स्त्री. (सं. तूरं ) तूर्य:-, काहल:- ला, श्रृंगवाद्यम् ।
तूणीर
( कर्म., तोल्यते, तूल्यते ), तुलया मा ( कर्म. मीयते ) ।
किसी काम पर तुला हुआ, मु., कार्यविशेषं कर्तुं उद्यतः कृतनिश्चयः विहितसंकल्पः । तुलनात्मक, वि. (सं.) तुलनायुक्त, अन्या - पेक्षक, अन्यसापेक्ष, सापेक्ष, साम्यवैषम्य, -सूचक
दर्शक |
तुरीय, वि. (सं.) तुर्य, चतुर्थं ।
- अवस्था, सं. स्त्री. ( सं . ) निःश्रेयसं, मुक्ति: (स्त्री.) ।
तुरुष्क, सं. पुं. (सं.) दे. 'तुरक' । तुर्य,वि., दे. 'तुरीय' ।
तुर्रा, सं. पुं. (अ.) उष्णीष, आलंब:- शेखर: २. चूड़ा, मौलि (पु.), शिखा, शेखर: ३. अलकः, चूर्णकुंतल, भ्रमरकः, कुरलः । ४. वि., विचित्र, अद्भुत । सुर्श, वि. ( फा . ) दे. 'खट्टा' । तुलना', सं. स्त्री. (सं.) उपमा, समता, साम्यं, सादृश्यं २. तारतम्यं, न्यूनाधिकता । तुलना ?, क्रि. अ. (हिं. तोलना ) तुल-तूल
तुलवाना, क्रि. प्रे, ब. 'तोलना' के प्रे. रूप | तुलसी, सं. स्त्री. (सं.) सुभगा, पावनी, भूतघ्नी, विष्णुवल्लभा, वृन्दा, पुण्या, वैष्णवी ।
दल, सं. पुं. ( सं. न. ) वृंदापत्रम् | - दास, सं. पुं. ( सं . ) भक्तविशेष:, रामचरितमानसादिरचयितृ (पुं.)।
तुला, सं. स्त्री. (सं.) दे. 'तकड़ी' २. तुलना, सादृश्यं ३. राशिविशेष: ( ज्यो. ) ।
- दान, सं. पुं. ( सं. न. ) देहभारसमसुवर्णादिदानम् । वि., तोलित, तूलित । तुल्य, विं. (सं.) स-सम, तोल भार परिमाण २. सम, समान, सदृश, सदृक्ष । तुल्यता, सं. स्त्री. (सं.) सम, तोलता - परिमाणता २. सादृश्यं, साम्यं, समत्वम् ।
तुष, सं. पुं. (सं.) तुसः, वुषं-सं, कडंगरः, धान्यत्वच् (स्त्री.)।
तुषानल, सं. पुं. (सं.) कुकूल:, तुषाग्नि: (पुं.) । तुषार, सं. पुं. ( सं . ) तुहिनं, हिमं प्रालेयं, म ( मि ) हिका, अवश्यायः, नीहारः । वि., हिम, तुषार, तुषार- हिंम, -वत् ।
|
तुष्ट, वि. ( सं . ) तृप्त, तर्पित, पूर्णकाम २. प्रसन्न, मुदित |
तुष्टि, सं. स्त्री. ( सं . ) तुष्टता, तृप्तिः (स्त्री.), संतोषः २. ह:, प्रसन्नता ।
तुहमत, सं. स्त्री. दे. 'तोहमत' ।
तुहिन, सं. पुं. (सं. न.) दे. 'तुषार' २. चंद्रिका, कौमुदी ३. शीतलता, हिमता ।
तूंबा, सं. पु., दे. 'तुंबा' | तूंबी, सं. स्त्री. दे. 'बी' । तू सर्व. ( सं . त्वं ) ।
--तड़ाक -तुकार या - तू-तू मैं-मैं करना, मु., अशिष्टभाषायां कलहायते ( ना. धा. ) । तूण- णि, सं. पुं. (सं.)
तूणी, संस्त्री. (सं.) तूणीर, सं. पुं. (सं. पुं. न.)
For Private And Personal Use Only
}
दे. 'तरकश' ।
| SR No. | 091001 |
| Book Title | Adarsha Hindi Sanskrit kosha |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Ramsarup |
| Publisher | Chaukhamba Vidyabhavan |
| Publication Year | 1979 |
| Total Pages | 831 |
| Language | Hindi, Sanskrit |
| Classification | Dictionary & Dictionary |
| File Size | 15 MB |