Page Text
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
खीमा
[ १४९]
खुदाताला
-
खीमा, सं. पु. ( अ.) दे. 'खेमा' ।
खुटाई, सं. स्त्री., दे. 'खुटपन' । खीर, सं- स्त्री. (सं. क्षीरं-रा >) पायसं, परमानं, खुट्टी, सं. स्त्री. ( अनु.) दे. 'रेवड़ी' २. (पं. = क्षीरिका २. दुग्धं, पयस् (न.), क्षीरं, स्तन्यम् ।। बटन का सूराख ) गंड-कुडुप,-आधारः। -चटाई, सं. स्त्री. अन्नप्राशनसंस्कारः (धर्म.)। खुट्टी, सं. स्त्री., दे. 'खुरण्ड' । खीरा, सं. पुं. ( सं. क्षीरकः) (लता) पीतपुष्पा, खुड़ला, सं. पुं. ( देश.) कुक्कुटालयः २. चटत्रपुकर्कटी, बहु-कोष-तुंदिल, फला, कंटकिलता। कालयः । (फल) पुषं, कंटकिफलं, सुशीतलं, सुधावासम् । खडी, खडढी, सं. स्त्री. (सं. खुड्> ) शौच. -ककड़ी, नु., तुच्छवस्तु ( न.)।
कूपगतः २ शौचकूपे पादाधानम् । खीरी, सं. स्त्री. ( सं. क्षीरः-रं> ) उधस्-ऊधस्
खुतबा, सं. पुं. ( अ.) प्रशंसा, स्तुतिः (स्त्री.), ओधस् ( न.), आपीनम् ।
प्रशस्तिः (स्त्री.)। खील, सं. सी. ( हिं. खिलना ) धानाः ( मी.,
खुद, अव्य. (फ़ा.) स्वयं, स्वतः, स्वेच्छया बहु.), लाजाः (पुं., स्त्री., बहु.)।
( समास के आदि में 'स्व' तथा 'आत्मन्' भी खीली, सं. स्त्री. ( हिं खील ) वीटी-टिः (स्त्री.),
प्रयुक्त होते हैं । उ. स्वार्थः, आत्महत्या )। वीटिका, तांबूलम् ।
-कुशी, सं. स्त्री. (फ़ा.) आत्म-स्व-निज, घातःखीस, सं. स्त्री. (हि खीज ) प्रीति-प्रसाद, अभावः
इत्या-वधः । २. क्रोधः, रोषः ३. लज्जा, त्रपा । ४. कुस्मितं,
-ग़ज़, वि. ( फ़ा.) स्वार्थ, पर-परायण । कुहसः। खीसा, सं. पुं. ( फ़ा. कीसा ) पुटः-टं, प्रसेवः,
-ग़र्जी, सं-स्त्री. ( फ़ा.) स्वार्थ, परता-पराय
णता। लघुसंपुटः २. गुप्ति-, कोषः-श ।
-मुखतार, वि. (ता.) स्वतंत्र, स्वच्छन्द । खुक्ख, खुख, वि. ( सं. शुष्क > ) रिक्तहस्त,
-मुखतारी, सं. स्त्री. फ़ा.) स्वातंत्र्य, स्वाधीअकिंचन । खुखडी, सं. स्त्री. (देश.) सूत्र-ऊर्णा, पिंडः पिंड
नत।।
खुदना, क्रि. अ. (हिं. खोदना) खन्-उत्क(२) असि-खड्ग,-धेनुका-पुत्रिका। खुगीर, सं. पु. ( फ़ा.) दे. 'जीन'।
तक्ष ( कर्म.), अवदृ-भिद् ( कर्म.)। खुच (चु) र, सं. स्त्री. (सं. कुचर > ) दोषः, ।
। खुदरा, सं. पुं. (सं. क्षुद्र > ) क्षुद्र-साधारण,न्यूनता २. छिद्रान्वेषिता, पुरोभागि(ग)ता।
| वस्तु ( न.)। वि., दे. 'सुरदरा'।
"... खुदवाई, सं. स्त्री. ( हिं. खुदवाना ) अन्यखुजलाना, क्रि. स. (सं. खर्जनं > ) नखैः । खुद त्वचं घृष (भ्वा. प. से.) । क्रि. अ., कण्डू-खसं
कृत, खननं-खातिः ( स्त्री.) २. खनन, भृत्या
भृतिः (स्त्री.)। खर्जु अनुभू । कण्डूयति-ते (ना. धा.)। खुजलाहट, सं. स्त्री. (हिं. खुजलाना ) दे.
खुदवाना, खुदाना, कि. प्रे., 'खोदना' के प्रे.
रूप। 'खुजली' । खुजली, सं. स्त्री. ( हिं. खुजलाना ) ( सुरसुरी)
खुदा, सं. पुं. (फ़ा.) स्वयंभूः (पुं.), दे.
'ईश्वर'। कंडुः (पुं., स्त्री.), कंडू:-कंडूतिः (स्त्री.), कंडूयनं, कण्डूया, खर्जुः-जूः ( स्त्री.) २. ( रोग)
-न ख्वास्ता, मु., ईशो न कुर्यात् ।
-परस्त, वि., ईश्वर पूजक, आस्तिक । कच्छुः -च्छु (स्त्री.), पामा, पामन् (पुं.), विचचिंका।
-खुदा कर के, मु., येन केन प्रकारेण, अति,-उठना या चलना, क्रि. अ., दे. 'खुजलाना'
कष्टेन कृच्छ्रेण, यथाकथञ्चित् ।
-की मार, मु., ईश्वर-दैव, प्रकोपः। (क्रि. अ.)। खुजाना, क्रि. स., क्रि. अ., दे. 'खुजलाना'।
| खदाई, सं. स्त्री. (फ़ा.) ईश्वरत्वं २. सृष्टिः(स्त्री.)। खुटका, सं. पुं., दे. 'खटका'।
खुदाई, सं. स्त्री. ( हिं. खोदना ) खातिः (स्त्री.) खुटपन-ना, सं. पुं. (हिं. खोटा ) दोषः, २. खनन किया ३. खननभृतिः ( स्त्री.)। अवगुणः, क्षुद्रता, दुष्टता।
| खदाताला, सं. पुं. (अ.) परमेश्वरः, परमेशः ।
For Private And Personal Use Only
| SR No. | 091001 |
| Book Title | Adarsha Hindi Sanskrit kosha |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Ramsarup |
| Publisher | Chaukhamba Vidyabhavan |
| Publication Year | 1979 |
| Total Pages | 831 |
| Language | Hindi, Sanskrit |
| Classification | Dictionary & Dictionary |
| File Size | 15 MB |