Page Text
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
खरबूज़ा
[ १४२ ]
खर्जूर
ख़रबूज़ा, सं. पुं. (सं. खजं ) दशांगुलं, षड्- | ख़राबाती, सं. पुं. (अ.) मधपः २. द्यूतकारः, भुजा भुज-रेखा मुखा, वृत्तकर्कटी ।
कितवः ४. वेश्यागामिन् ।
ख़रमस्ती, सं. स्त्री. (फ़ा.) दुष्टता, कुचेष्टा । खरमास, सं. पुं., दे. 'खरवाँस' ।
ख़राबी, सं. स्त्री. (अ.) दोषः, अवगुणः २. दुष्टता, नीचता ३. दुर्दशा, दुर्गतिः (स्त्री.) । खरल, सं. पुं. ( सं. खल्ल: ) उर्दू ( ल . ) खलं, खरारि (री), सं. पुं. (सं.-रि: पुं. ) रामचंद्रः औषधमर्दनभाजनम् । २. श्रीकृष्णः ३. विष्णुः ।
- करना, क्रि. सं. चूर्ण ( चु.), चूर्णीकृ, पिघ् खराश, सं. स्त्री. ( फा . ) दे. 'खरोंच' । ( रु. प. अ. ), क्षुद् (रु. उ. अ. ) । खरिया, सं. स्त्री. दे. 'खड़िया' । खरिहान, सं. पुं. दे. 'खलियान ' । खरी, सं. स्त्री. (सं.) गर्दभी, रासभी । खरीद, सं. स्त्री. (फ़ा.) क्रयः, मूल्येन ग्रहणं २. क्रीतपदार्थः ।
खरवस, सं. पुं. (सं. खरमासः > ) पौषचैत्रौ । ( इनमें मांगलिक कार्य वर्जित हैं ) ।
खरसान, सं. स्त्री. ( सं . खरशाणः ) शाणशाणी, भेदः ।
खरहरा, सं. पुं. (हिं. खर = तिनका + हरना ) अश्वमार्जनी |
करना, क्रि. स., अवं मृज् ( अ. प. वे.) । खरहा, सं. पुं., दे. 'खरगोश ' ।
खरही, सं. स्त्री. ( हिं. खर = घास ) ( घासादेः ) राशि: ( पुं.) २. घासभेदः ।
खरा,
वि. ( सं . खर = तीक्ष्ण ) तिग्म, तीक्ष्ण २. अमिश्रित, अविकृत, स्वच्छ, विशुद्ध, पवित्र, उत्तम ३. भंगुर, भिदुर ४. निष्कपट, निश्छल ५. स्पष्ट-यथार्थ,-वादिन् - वक्तृ ६. भूरि, बहु ६. कठिन, कीकस । खरी (स्त्री.), विशुद्धा इ. ।
-- खेल, सं. पुं. निष्कपटव्यवहारः, सरलाचरणं । --पन, सं. पुं. विशुद्धता, पवित्रता, उत्तमता, ऋजुता, निष्कपटता इ. ।
खराई, सं. स्त्री. दे. 'खरापन' ।
खराद, सं. पुं. (अ. खरात से फ़ा. खरीद ) भ्रमयंत्र, कुंद:-द, भ्रमः, भ्रमिः (स्त्री.), चक्रं, यंत्रकम् ।
खरादना, क्रि. स. कुन्देन संस्कृ. ।
खरादी, सं. पुं. ( फ़ा. खुद ) कुंदिन, चक्रिन् ।
ख़राब, वि. ( अ. ) निकृष्ट, गर्ध, निंद्य, हीन २. दीन, दुर्गत ३. पतित, च्युत ४. दुष्ट, पापिन् । -करना,
कि. स. मलिनी- कलुषी - आविली, कृ २. सत्पथात् भ्रंश (प्रे.), कुमार्गे प्रवृत् (प्रे.) । ख़राबात, सं. पुं. ( अ ) मदिरालयः २. द्यूत गृहम् ३. वेश्या वीथी ।
- व फरोख्त, सं. स्त्री. ( फ़ा. ) क्रयविक्रयौ ( द्वि.) ।
ख़रीदना, क्रि. स. ( फ़ा. खरीदन ) की (क्र. उ. अ. ), मूल्येन अधिगम् अथवा लभ् (भ्वा. आ. अ. )।
खरीदार, सं. पुं. (फ़ा. ) क्रयिकः, क्रेट ( पुं. ),
ग्राहकः २. इच्छुकः, अभिलाषिन् (पुं.) । खरीदारी, सं. स्त्री. (फ़ा. ) क्रयः, मूल्येनादानं । खरीफ, सं. स्त्री. (अ.) शारद- शारदीयं शरत्कालीनं शस्यं । खरोंच, सं. स्त्री. (सं. क्षुर = खुरचना > ) ईषत्क्षतं त्वणः ।
खर्रोचना, क्रि. स. (पूर्व.) खुर-क्षुर ( तु.प. से. ) वि-अव-दृ ( प्रे. ), ( नखेन ) क्षण ( त. उ.से.) अंकू ( चु. ) लिखू ( तु. प. से. ) । खरोट, सं. स्त्री. दे. 'खर्रोच' । खरोटना, क्रि, स. दे. 'खरोंचना' । खर्च, सं. पुं. ( अ. खर्ज ) व्ययः, धन, त्यागःव्ययः - उत्सर्गः, विनियोगः २. मूल्यं, अर्धः, अह ।
करना, क्रि, स. दे. 'खरचना' । - होना, कि, अ, व्यय-विसृज् विनियुज् ( सब कर्म. ) क्षयं व्ययं या ( अ. प. अ. ) । ख़र्चना, क्रि. स. दे. 'खरचना' ।
ख़र्चा, सं. पुं. ( अ. खर्ज ) दे. 'खर्च' २. अभियोग - कार्य व्यवहारपद, व्ययः । खर्चीला, वि. ( हि खर्च ) व्ययशील, अतिव्ययिन्, अमितव्यय ।
खर्जूर, सं. पुं. (सं.) दे. 'खजूर' २. वृश्चिकः, द्रोणः । (सं. न. ) रजतं २. दे. 'हरताल' |
For Private And Personal Use Only
| SR No. | 091001 |
| Book Title | Adarsha Hindi Sanskrit kosha |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Ramsarup |
| Publisher | Chaukhamba Vidyabhavan |
| Publication Year | 1979 |
| Total Pages | 831 |
| Language | Hindi, Sanskrit |
| Classification | Dictionary & Dictionary |
| File Size | 15 MB |