Page Text
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
क्षणिक
- प्रभा, सं. स्त्री, विद्युत् (स्त्री.), चंचला । -भंगुर, वि., विनश्वर, क्षणिक, अस्थिर । - भर, क्रि. वि., क्षणमात्रं, मुहूर्त - पल, मात्रम् । क्षणिक, वि. (सं.) क्षणस्थायिन्, अनित्य, अस्थिर, विनश्वर, निस्सार, अस्थायिन् । क्षत, वि. (सं.) व्रणित, भिन्नदेह, ताडित, क्षतियुक्त, आहत |
सं. पुं. ( सं . न . ) व्रणः, क्षतिः (स्त्री.), अरुस् (न.), आघातः, ई २. स्फोटः, पिटकः । — योनि, वि. स्त्री. (सं.) संभुक्ता, कृतसहवासा | - विज्ञत, वि. (सं.) अतीव व्रणित विद्ध- आहत । क्षति, सं. स्त्री. (सं.) क्षयः, नाशः २. अपचयः, हानि: (स्त्री.) १. व्रणः, ईम् ।
[ १३५ ]
क्षत्र, सं. पुं. (सं. न. ) बलं, शक्तिः ( स्त्री. ) २. राष्ट्र ३. धनं ४. शरीरं ५. जलं ६. तगर - वृक्षः । (सं. पुं.) क्षत्रियः । - पति, सं. पुं., नृपः । क्षत्राणी, सं. स्त्री. ( सं . क्षत्रियाणी) (क्षत्रिय जाति की स्त्री ) क्षत्रिया, क्षत्रिय ( यि) का, क्षत्रियाणी २. (क्षत्रिय की पत्नी) क्षत्रियाणी, क्षत्रियी । क्षत्रिय, सं. पुं. ( सं. ) वर्णविशेषः २. राजन्यः, बाहु:, मूर्द्धाभिषिक्त, क्षत्रः ३. योधः, भटः, वीरः ।
क्षत्री, सं. पुं. दे. 'क्षत्रिय' । क्षपणक, सं. पुं. (सं.) दिगम्बरयतिः २. बौद्धभिक्षुः ३. कविविशेषः । वि., निर्लज्ज । क्षपा, सं. स्त्री. (सं.) रात्रिः (स्त्री.), निशा, यामिनी ।
- कर, - नाथ, सं. पुं. ( सं . ) चन्द्र:, सोमः । क्षम, वि. ( सं. ) शक्त, समर्थ, उपयुक्त, योग्य । क्षमता, सं. स्त्री. (सं.) योग्यता, सामर्थ्य, शक्तिः (स्त्री.) ।
क्षमा, सं. स्त्री. (सं.) क्षांतिः (स्त्री.), तितिक्षा, सहिष्णुता, मर्षणं, सहनशीलता २. पृथिवी ३. खदिरवृक्षः, ४. दक्षकन्या ५. दुर्गा ६. वेत्र वती नदी ७. राधिकासखी ८. वर्णवृत्तभेदः । करना, क्रि. स., क्षम् (भ्वा. आ. वे; दि. प. वे. ), सह ू ( भ्वा. आ. से. ), मृप (दि. उ. से. ) 1 - शील, वि. (सं.) क्षमिन्, क्षमावत, क्षमितृ, सहिष्णु, सहन, क्षन्तृ, तितिक्षु, क्षमायुक्त । क्षमावान, वि. ( सं . वत् ) दे. 'क्षमाशील' |
'
क्षीण
भ्य, वि. ( सं .) क्षन्तव्य, क्षमा, क्षमोचित, मणीय, सोढव्य ।
क्षय, सं. पुं. (सं.) अपचयः, हासः २. कल्पांतः प्रलयः ३. नाशः, प्रध्वंसः ४. गृहं ५. यक्ष्मः, यक्ष्मन् (पुं.), राजयक्ष्मन् (पुं. ) ६. रोगः ७. अंतः, अवसानं, क्षयरोगः, शोषः, रोगराजः, गदाग्रणी : (पुं.), अतिरोगः, रोगाधीशः नृपामयः ।
- कास, सं. पुं. (सं.) क्षयथु:, यक्ष्मकासः (पुं.)। - मास, सं. पुं. (सं.) मलिम्लुचः, मलअधिक,-मासः ।
- रोग, सं. पुं., दे. 'क्षय' (५) ।
रोगी, सं. पुं. ( सं . -गिन् ) क्षयिन्, यक्ष्मिन्, रोगराज शोष, प्रस्तः ।
क्षयी, वि. (सं.-यिन् ) अपचयिन्, हासिन् २. शोषिन्, यक्ष्मिन्, रोगराजपीडित । - रोग, सं. पुं., दे, 'क्षय' (५) । तर, वि. ( सं . ) नश्वर, अनित्य । क्षरण, सं. पुं. ( सं. न. ) शनै: शनै:- विंदुशःविप्रुट्क्रमेण गलनं-स्यंदनं-स्रवणम् । क्षांत, वि. ( सं .) क्षमाशील, क्षमावत्, २. सहिष्णु, सहनशील । क्षांति, सं. स्त्री. (सं.) दे. 'क्षमा' (१) । क्षार, सं. पुं. (सं.) सर्जिका, विडलवणं २. लवणं ३. दे. 'शोरा' ४. दे. 'सुहागा' ५. भस्मन् ( न. ) ।
क्षमिन्
क्षिति, सं. स्त्री. (सं.) भूमिः (स्त्री.), पृथिवी
२. क्षयः, हासः, नाशः । - पाल, सं. पुं. (सं.) नृपः ।
क्षितिज, सं. पुं. ( सं. न. ) दिक्-चक्र-तटं, दिगंतः, दिङ्मंडलं, अंबरांतः, आकाशकक्षा | २. मंगलग्रहः, कुजः ३. वृक्षः ४. दे. 'केंचुआ' । क्षिप्त, वि. (सं.) त्यक्त, विसृष्ट, प्रास्त २. विकीर्ण ३. अवज्ञात ४. पतित ५. वातरोगग्रस्त | क्षिप्र, क्रि. वि. (सं. न. ) द्रुतं, सपदि, द्राक्, दे. 'शीघ्र' ।
वि., त्वरित, सत्वर, जवन, वेगवत्, शीघ्र । - हस्त, वि. (सं.) शीघ्रकारिन्, आशुकर्तृ । क्षीण, वि. (सं.) सूक्ष्म, प्र, तनु, श्लक्ष्ण २. कुशांग, कुश, क्षाम, क्षीण-शुष्क, मांस ३. नष्ट, ध्वस्त, क्षयंगत ।
For Private And Personal Use Only
| SR No. | 091001 |
| Book Title | Adarsha Hindi Sanskrit kosha |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Ramsarup |
| Publisher | Chaukhamba Vidyabhavan |
| Publication Year | 1979 |
| Total Pages | 831 |
| Language | Hindi, Sanskrit |
| Classification | Dictionary & Dictionary |
| File Size | 15 MB |