Page Text
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
कूकर
[ १२४]
कृच्छू
-
कूकर, सं. पुं. ( सं. कुक्कुरः दे.)। | कूटस्थ, वि. (सं.) शिखरस्थ २. निश्चल कूच, सं. पुं. (तु.) प्रस्थानं, प्रयाणं, अपक्रमः । ३. नित्य ४. गूट । २. कटकत्यागः ३. यात्रा।
कूटाक्ष, सं. पुं. (सं.) कृट-कपट-,अक्षः-करना, क्रि. अ., प्रस्था (भ्वा. आ. अ.). देवनः-सारः। प्रया ( अ. प. अ.)।
कूटाख्यान, सं. पुं. ( सं. न. ) गुप्तार्थ-गूढार्थ,कूचा, सं. पु. ( फ़ा. चः ) वीथी, दे. 'गली'। कथा-उपाख्यानम् । कूजन, सं. पुं. (सं. न.) कूजितं, कलरवः, कूड़ा, सं. पुं. ( सं. कूटः = राशि > ) अबस्करः, खगध्वनिः, विरुतं, गुंजनन् ।
उच्छिष्टं, मलं, निस्सारवस्तुसमूहः । कूजना, क्रि. अ. (सं. कूजनम् ) कृज (भ्वा. -करकट, सं. पुं., दे. 'कूड़ा' । प. से.), कु ( अ. प. अ.), वि,-रु ( अ. प. कूद, सं. स्त्री. ( हिं. 'कृदना' ) प्लवः, उत्-, से.) २.गुंज (भ्वा. प. से.), हुं कृ। । प्लुतिः (स्त्री.), प्लवनं, झंपः-पा, वलानं, कूजा, सं. पु. ( फ़ा.) सनालीकः करकः । उत्प्लवः । -मिसरी, सं. स्त्री., अर्द्धगोलाकारा घनीकता। -फाद, सं. स्त्री. कृर्दनप्लवनं, झंपवल्गितम् । सिता।
कूदना, क्रि. अ. ( सं. कूर्दनम् ) कुर्द ( भ्वा. कूजित, वि. ( सं. ) ध्वनित, स्वनित, गुञ्जित, आ. से.), उत्प्लु ( भ्व. आ. अ.), वल्ग् झंकृत, कलरवपूर्ण।
( भ्वा. प. से.) २. प्र-मुद् ( भ्वा. आ. से.) । कूट', सं. पुं. (सं.न.) छलं, कपटः-टं, माया, सं. पुं., दे. 'कृद' । वञ्चना, प्रतारणा २. असत्यं ३. शृंगं. विषाणम् -फोदना, कि. अ., इतस्ततः वल्ग। २. व्या४. उच्चशिखरम् ५. राशिः ६. गूढार्थवार्ता, | याम । सनिद उपालम्भः ७. प्रहेलिका, गृढप्रश्नः | कृप, सं. पु. ( सें.) दे. 'कुआँ' २. छिद्रं, रध्रम् । ८. लोहमुद्गरः ९. हरिणजालम् १०. प्रच्छ- -मंडूक, सं. पुं. (सं.) व्यवहागनभिज्ञः, नवैरम् ११. नगरद्वारम् १२. भग्न,गो | अपक्कवुद्धिः, अल्पदर्शिन् । २. अंधुभेकः । वृषभः।
कूपन, सं. पुं. ( अं.) पर्णिका, *कृपनम् । वि., असत्यवादिन् २. प्रवञ्चक ३. कृत्रिम कूपी, सं. स्त्री. ( सं.) कृपकः, खातकः २. दे. ४. श्रेष्ठ ५. निश्चल ।
'कुप्पी' ३. नाभिः (पुं. स्त्री.), नाभी, -नीति, सं. स्त्री. (सं.) दौत्यकर्मन् ( न.) -युद्ध, सं. पुं. ( सं. न.) कपटसंग्रामः। कूबड़, सं. पुं. (सं. कृवरः> ) ककुदः-दम् । -योजना, सं. स्त्री. (सं.) कुचक्रम् । कूर, वि. ( स. क्रूर ) निर्दय, निघृण, नृशंस -साक्षी, सं. पुं. (सं.-क्षिन्) मिथ्यासाक्षिन् ।। २. भयंकर २. दुष्ट ४. अलस ५. मूर्ख कूट', सं. स्त्री. ( हिं. काटना वा कृटना ) कर्तन, ६. कुलक्षण। कृन्तनम् २. ताडनं, कुट्टनम् ।
| कूर्म, सं. पुं. (सं.) कच्छपः, दे. 'कछुआ' कूटक, सं. पुं. (सं. न.) छलं, कपटम् । २. विष्णोः कच्छपावतारः ३. पृथिवी ४-७.
२. उत्सेधः, उत्तंगता ३. फाल:-लं, कुशिकम् ।। ऋपि-प्राग-नाडी-आसन,-विशेषः । कूटना, क्रि. स. (सं. कुट्टनम् ) कुट्ट-चूण- कूल, सं. पुं. (सं. न.) तटः-टी-ट, तीरन्
खंड (चु.), पिष ( रु. प. अ.) २. प्रबलं । २. समीप, निकट ३. कुल्या ४. सरस् (न.)। तड् (चु.)।
कूल्हा, सं. पु. ( सं. क्रोडम् > ) निनंबास्थि सं. पुं. तथा भाव, कुट्टनं, चूर्णनं, खण्डनम् , पेषगम् २. ताडनं, प्रहरणम् ।
कूष्मांड, सं. पुं. ( सं.) दे. 'कुम्हड़ा' )। -योग्य, वि., कुट्टनीय, चूर्णयितव्य । कृच्छू, सं. पु. ( सं. न.) दुःखं, कष्ठम् २. पापम् -वाला, सं. पुं. कुट्टकः, पेषकः, ताडयित् । ३. मूत्रकृच्छ्ररोगः ४, व्रतभेदः। वि., दुष्कर, कूटा हुआ, वि., कुट्टित, पिष्ट, ताडित । दुस्साध्य।
तात
For Private And Personal Use Only
| SR No. | 091001 |
| Book Title | Adarsha Hindi Sanskrit kosha |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Ramsarup |
| Publisher | Chaukhamba Vidyabhavan |
| Publication Year | 1979 |
| Total Pages | 831 |
| Language | Hindi, Sanskrit |
| Classification | Dictionary & Dictionary |
| File Size | 15 MB |