Page Text
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
कलाई
[ १०४ ]
कलेवर
विभागः ६. शिल्पं, शिल्पविद्या ७. कौशलं, कलि, सं. पुं. (सं.) चतुर्थ-तुरीय-अन्त्य,निपुणता ८. शरीरस्य षोडशाध्यात्मविभागः | युगम् ( यह ४३२००० वर्षों का होता है) ( =५ ज्ञानेन्द्रियाँ, ६ कर्मेन्द्रिय, ५ प्राण, मन) २. कलहः, विवादः ३. युद्धम् ४. शूरः ५ क्लेशः ९. नृत्यभेदः १०. मात्रा (छन्द.) ११. विभूतिः ६. पापम् ७. शिवः ८. पुधिः । (स्त्री.) १२. शोभा, प्रभा १३. कौतुकं, लीला -कर्म, सं. पुं. (सं.-कर्मन् न.) संत्रामः । १४. छल, कपटम् १५. मिष, व्याजः । -काल, सं. पुं. (सं.) कलियुगम् । १६. युक्तिः (स्त्री.), उपायः १७. नटलीला- | कलिका, सं. स्त्री. (सं.) दे. 'कली'। भेदः १८. यंत्रम् १९. प्रकृतिः (स्त्री., जेन.), कलित, वि. (सं.) शात, विदित २. प्रसिद्ध २०. वर्णवृत्तभेदः।
३. प्राप्त ४. शोभित ५. सुन्दर । -कंद, सं. पुं. ( फ़ा.) मिष्टान्नभेदः। कलियाना. कि.अ.(सं.कलीप
कलियाना, क्रि. अ. (सं.कली > )रफुट (तु.प.से.) -कौशल, सं. पुं. (सं. न.) कला, शिल्पम् | विकस-फुल् ( भ्वा. प. से.)। २. कलापाटवम् ।
कली', सं. स्त्री. (सं.) कलिका, कोरकः-कं, -निधि, सं. पुं. (सं.) कलाधरः, चन्द्रः।
मुकुल:-लं, कुड्मलः, कोशः-षः २. त्रिकोणो -बाजी, सं. स्त्री. (सं.+फ़ा.) विपर्यस्त- वस्त्रखंडः ३. धूमपानयंत्राधोभागः।। प्लुतिः (स्त्री.)।
दिल की कली खिलना, मु., मुद् (वा.आ.से.)। -वंत, सं. पुं. (सं. कलावत् ) संगीतकुशलः,
कली', सं. स्त्री. (अ. कलई ) चूर्णजलम् गायकः २. रज्जुनर्तकः । वि., कलाकुशल ।
२. तप्तचूर्णम् । कलाई, सं. स्त्री. (सं. कलाची) कलाचिका, प्रकोष्ठः, मणिबंधः।
कुलील, वि. (अ.)न्यून, स्तोक २. लघु, हस्व। कलाप, सं. पुं.(सं.) समूहः, गणः, निकरः
कलुष, सं. पुं. (सं. न.) मलं, मालिन्यम् २. जनसंघः, लोकनिवहः ३. युधिः ४. चन्द्रः
२. पापं, दोषः ३. क्रोधः ४. महिषः। ५. कटिबंधः, मेखला ६. गुच्छः ७. मयूर
वि., मलिन, पंकिल २. निंदित ३. पापिन् । पिच्छम् .. आभूषणम् ।
कलुषित, वि. (सं.) पंकिल, मलीमस २. अपकलापिनी, सं. स्त्री. (सं.) मयूरी २. रात्रिः
वित्र, अमेध्य ३. आतुर ४. कृष्ण, काल । (स्त्री.)।
कलूटा, वि. (हिं. काला) काल, कृष्ण, श्याम । कलापी, सं. पु. ( सं.-पिन् ) मयूरः, वहिन्
काला-, वि. अति, कृष्ण-काल । . २. कोकिलः । वि., तूणपृष्ठ ।
कलेजा, सं. पुं. (सं. कालेयम् ) यकृत् (न.), कलाबत्त , सं. पुं. (तु. कलाबतून ) कौशेयतंतौ कालखण्ड, कालकम् २. हृदयं, हृद् (न.), व्यावर्तितः सुवर्ण-रजत, तारः।
३. उरस्, वक्षस्, कोडं ( सब न.) ४. साहसं, कलाम, सं. पुं. (अ.) वचनं, उक्तिः ( स्त्री.) उत्साहः, वीयम् ।। २. वार्तालापः ३. प्रतिज्ञा ४. आक्षेपः ।
-कॉपना, मु., भी (जु. प. अ.), उद्विज कलार-ल, सं. पुं., दे. 'कलवार'
(तु. आ. से.) सं-वि, त्रस् (दि. प.से)। कलारिन, सं. स्त्री. (हि. कलार ) शौण्डिकी.-चलनी होना, मु., हृदयं व्यथ् ( कर्म.) । मद्यविकंत्री।
-टूक टूक होना, मु., हृदय स्फुट (तु.प.से.)। कलावती, वि. (सं.) कला-शिल्प,-ज्ञा-वेत्री, -थाम कर रह जाना, मु., संतापं सं-नि,शिल्पिनी २. सुन्दरी।
यम् ( भ्वा. प. अ.)। कलिंग, सं. पुं. (सं.-गाः) प्रान्तविशेषः -धड़कना, मु., (भयादिभिः) हृदयं कंप् ( = उड़ीसा ) २. इन्द्रयव-कुटज,-वृक्षः ३. दे. ( म्वा . आ.से.) 'तरबूज' । वि. चतुर, धूर्त ।
-फटना, मु., ( शोकमात्सर्यादिभिः ) हृदयं कलिंगड़ा, सं. पुं. रागभेदः।
विद् ( कर्म.)। कलिंद, सं. पुं. (सं.) पर्वतविशेषः २. सूर्यः।-से लगाना, मु., आलिंग ( भ्वा. प. से.) । कलिंगजा, सं. स्त्री. (सं.) यमुना, कालिंदी। कलेवर, सं. पुं. (सं. न.) शरीरं, देहः।।
For Private And Personal Use Only
| SR No. | 091001 |
| Book Title | Adarsha Hindi Sanskrit kosha |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Ramsarup |
| Publisher | Chaukhamba Vidyabhavan |
| Publication Year | 1979 |
| Total Pages | 831 |
| Language | Hindi, Sanskrit |
| Classification | Dictionary & Dictionary |
| File Size | 15 MB |