Page Text
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
कटपीस
[ ९४ ]
कड़कड़
"तपटः ।
कटपीस, सं. पु. ( अं. ) कृत्तपटः ।
| कटोरा, सं. पुं. (सं. स्त्री.) कटोरम् । कटरा, सं. पुं. ( हिं. कटहरा ) चतुष्कोणः | कटोरी, सं. स्त्री. (हिं कटोर। ) कटोरिका, लधुहट्टः २. महिश्याः वत्सः।
कचोलः । कटवाना, क्रि. प्रे., 'काटना' के धातुओं के प्रे. कटौती, सं. स्त्री. (हिं. कटना ) उद्धारः,
उद्धृत भागः। कटसरैया, सं. स्त्री. ( सं. कटसारिका ) सैरेयः, कहर, वि. (हिं. काटना ) धर्मान्ध, मतान्ध, सेरेयकः, श्वेतपुष्पः । ( पीली ) कुरंटकः, | अन्धविश्वासिन् । पीतपुष्पकः । ( नीली ) नीलपुष्पी, आर्त्त- कट्टा, वि. (हिं. काठ ) वज्रदेह, दृढांग, मांसल, गलः । (लाल ) कुरवकः ।
वीर्यवत् । सं. पुं., हनुः ! कटहरा, सं. पुं. ( हिं. काठ+घर ) काष्ठ- कठघरा, सं. पुं. (सं. काष्ठगृहम् ) काष्ठावेष्टनं, गृहम् । २. बृहत्पंजरम् ।
काष्ठशलाकावृतिः (स्त्री.) शंकुवलयः २. बृहकटहल, सं. पुं. [सं. कंटक ( कि) फल: ] (वृक्ष)। त्काष्ठपंजर:-रम् । पनसः, फणसः, चपालुः । २. ( फल ) पनसं, कठपुतली, सं. स्त्री. (सं. काष्ठपुत्तलिका) पुत्रिका, फणसं इ.।
पुत्तली, पांचालिका ३. मृदंगी बाला। कटाई, सं. स्त्री. ( हिं. काटना) कर्तनं, छेदनं, कठफोड़वा, सं. पुं. (हिं. काठ + फोड़ना) लवनम् २. शस्य, लवन-संग्रहः ३. लवन- काष्ठकूटः, दावाघाटः, शतच्छदः, शतपत्रकः । छेदन, भृतिः (स्त्री.)।
कठबाप, सं. पुं. (हिं. काठ+बाप ) मातुकटाकट, सं. स्त्री. ( हिं. अनु.) कलहः २. कट- द्वितीयः पतिः । कटायितम् ।
कठला, सं. पुं. (सं.कंठः> ) कंठभूषा । कटाकटी, सं. स्त्री. ( हिं. काटना ) हत्या, | कठिका, सं. स्त्री. (सं.) दे. 'खड़िया' ।
वधः, युद्धम् २. वैरम् ३. कटकटशब्दः। कठिन, वि. (सं.) दुष्कर, दुस्साध्य, कष्टसाध्य, कटाक्ष, सं.पं. (सं.) नयनविलासः, हावपूर्णा गहन २. धन, कीकस, कक्खट २. दुर्बोध,
दृष्टिः ( स्त्री.) २. आक्षेपः, दोषप्रकाशनम् । दुर्शेय, दुरवगम। कटार-री, सं. स्त्री. ( सं. कट्टारः ) असि- कठिनता, सं. स्त्री. (सं.) दुष्करता, दुस्साध्यता पुत्रिका, कृपाणिका।
२. धनता, कीकसता ३. दुर्बोधता, दुर्शेयत्वम् । कटारा, सं. पुं. (सं. कट्टारः ) असिः, कृपाणः कठिनाई, सं. स्त्री. (सं. कठिन > ) दे. २. दे. ऊँटकटारा।
'कठिनता'। कटाव, से. पुं. ( हिं. काटना ) कर्तनं, छेदनम् | कठोर, वि. (सं.) निर्दय, कर, नृशंस, निघृण,
२. नदीतटं ३. कर्तित्वा निर्मितं पुष्पपत्रम् । परुष २. धन, कीकस ३. कर्कर, काखट । कटि, सं. स्त्री. (सं.) कटी।
कठोरता, सं. स्त्री., (सं.) निर्दयता, क्रूरता, -बंध, सं. पुं. (सं.) भूवलयः, भूमेः पंचभागेषु पारुष्यं, निघृणता, नृशंसत्वम् २. घनता, अन्यतमः २. दे. 'कमरबंद' ।
कीकसता । -बद्ध वि. (सं.) सज, सन्नद्ध, उद्यत, बद्ध- कठौता, सं. पु. ( सं. काष्ठवत् > ) बृहत्काष्ठपरिकर, सिद्ध।
भाजनं, बृहदारुपात्रम् । कटियाना, क्रि. अ. (हिं. काँटा ) कंटकित- कठौती, सं. स्त्री. (हिं. कठौता) लघुदारुपुलकित-रोमांचित (वि.)+भू ।
भाजनं, दारुभाजनकम् । कटीला, वि. (हिं. काटना ) निशित, तीक्ष्णाग्र | कड़क, सं. स्त्री. ( अनु.) महा, शब्द:-रवः२. मोहक, प्रभावशालिन् ।
निनादः २. मेघगर्जनम् , धनध्वनिः, गर्जितम् कटु, वि. (सं.) कटुक २. तिक्त, तीक्ष्ण | ३. वज्र,-निर्घोषः-निर्घातस्वनः ४. विरावः, ३. अप्रिय, अनिष्ट ।
ध्वनिः ५. उद्वेगजनको निनादः । कटुता, सं. स्त्री. ( सं. ) कटुत्वं, कटुकता, काट- कड़कड़, सं. पुं. ( अनु.) कड़फड़शब्दः, कड्वम् २. तिक्तता ३. अप्रियत्वम् ।
। कड़ायितं २. भंग-स्फुटन,-शब्दः ।
For Private And Personal Use Only
| SR No. | 091001 |
| Book Title | Adarsha Hindi Sanskrit kosha |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Ramsarup |
| Publisher | Chaukhamba Vidyabhavan |
| Publication Year | 1979 |
| Total Pages | 831 |
| Language | Hindi, Sanskrit |
| Classification | Dictionary & Dictionary |
| File Size | 15 MB |