Page Text
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
उलट-पलट
[ ८० ]
उल्लेख
(प्रे.), अधोमुखी कु २. निपत् (प्रे.) ३. क्षिप् | उलफत, सं. स्त्री. ( अ. ) अनुरागः, प्रेमन् (तु. ५. अ.) ४. संकरी-संकुली,- ५. विप- (न.)। रीतं कृ ६. उत्तर प्रत्युत्तरं दा (जु. उ. अ.) उलार, वि. ( हिं. ओलरना = लेटना ) पृष्ठ७. निःसंज्ञ मूच्छित (वि.) कृ. ८. दे. 'ऊँडे- भागे भारवत् (शकटादि )। लना' ९. ध्वंस-नश (प्रे.)।
उलाहना, सं. पु. ( सं. उपालंभनम् ) उपालंभः, उलट-प (पु) लट, सं. स्त्री. (हिं. उलटना- दुःखनिवेदनम् , आ-अधि,-क्षेपः, ( सविलापा) पुलटना ) विपर्यासः, व्यत्यासः, परिवर्तनम् विज्ञापना। २. व्यतिहारः, विनिमयः ३. क्रमभंगः, व्यति- -देना, क्रि. स., उपालम् ( भ्वा. आ. अ.), क्रमः । वि., विपर्यस्त, अव्यवस्थित, अक्रम, निन्द् ( भ्वा. प. से.)। अस्तव्यस्त ।
उलीचना, क्रि. स. (सं. उल्लुचनम् ) उल्लंच उलटफेर, सं. पुं., दे. 'उलट-पुलट' सं. स्त्री. । ( भ्वा. प. से. ), हस्तादिभिः जलं बहिः क्षिप उलटा, वि. (हिं. उलटना) व्यत्यस्त, विप- (तु. उ. अ.)। र्यस्त, अधरोत्तर, अधोमुख २. क्रमरहित, उलूक, सं. पुं. (सं.) घूकः, दे. 'उल्लू' २. इंद्रः भव्यवस्थित ३. विरुद्ध, विपरीत ४. अनुचित, ३. कणादः। असंगत । क्रि. वि., व्यतिक्रमेण, विपर्ययेण, | उलूखल, सं. पुं. ( सं. न. ) उदूखलम् असंगतम् २. अनुचितं, अयुक्तम् ।
२. गुग्गुलुः। -जमाना, मु., विपरीतकालः, न्यायरहितः उल्का, सं. स्त्री. (सं.) खोल्का, उत्पातः, पतसमयः।
नक्षत्रं २. प्रकाशः ३. अग्निशिखा ४. अमिः -तवा, मु., अति,-कृष्ण-श्याम-नील ।
५. दीपिका ६. प्र-दीपः, दीपकः ७. अग्निउलटी खोपड़ी का, मु., मूढ, जड ।
काष्ठं, अलातम् । -गंगा बहाना, मु., असाध्यं साध् ( स्वा. .
-पात, सं. पुं. ( सं. ) तारा-तारका-नक्षत्रप. अ.)।
उडु,-पातः-पतनम् । -पट्टी पढ़ाना, मु., कुपथे प्रवृत् (प्रे.)।
उल्था, सं. पु. ( हिं. उलथना ) अनुवादः, दे. । -माला फेरना, मु., अमंगलं कम् ( भ्वा. आ. |
अमंगलं कम (वा. आ. उरुमुक, सं. पुं. (सं.) ज्वलकाष्ठम् , उल्का । से.)।
उल्लंघन; सं. पुं. (सं. न.) व्यतिक्रमः, अति-, -सांस चलना, मु., मरणासन्न (वि.) जन् क्रमः-क्रमणम् , मंगः, अतिपातः २. आज्ञालंघनं, (दि. आ. से.)।
प्रतीपाचरणम् ३. उत्प्लवः। -सीधी सुनाना, मु., निर्भर्त्स (चु. आ. से.)।। उल्लंबित, वि. (सं.) दे० 'खड़ा'। -पाँव फिरना, मु., झटिति प्रतिनिवृत् ( भ्वा. | उल्लास, सं. पुं. (सं.) हर्षः, आनंदः २. प्रकाशः आ. से.)।
३. अलंकार भेदः ( सा.) ४. ग्रन्थपरिच्छेदः । -छुरे से मूंड़ना, मु., अतिसंधाय स्वप्रयोजनं उल्लिखित, वि. ( सं. ) उत्कीर्ण, पाषाणादिषु साथ् ( स्वा. प. अ.)।
अभिलिखित २. चक्रेण तष्ट ३. लिखित ४. उपउलटाना, क्रि. स. ( हिं. उलटना ) दे. 'उलटना' रिलिखित, उपर्युक्त ५. चित्रित, आलिखित । क्रि. स. । २. प्रति ऋ (प्रे. प्रत्यर्पयति) ३. उल्लू , सं. पुं. (सं. उलूकः) पेचकः, काकारिः, भयन्धा कृ।
कौशिकः, दिवान्धः, दिवाभीतः, घूकः, निशाउलटापुलटा-टी, वि., दे. 'उलटपलट'। टनः २. मूर्खः। उलटी, सं. स्त्री. (हिं. उलटना) वमः, वमनं, -का पठा, सं. पुं., जडः, बालिशः। वमिः ( स्त्री.), छर्दिका।
-बनाना, मु., व्यामुङ् (प्रे.)। उलटे, क्रि. वि. (हिं. उबरना) विपरीततया, -बोलना, मु., निर्जनी भू।। विपर्ययेण ।
उल्लेख, सं. पु. ( सं. ) लेखः, लिखितम् , उलथा, सं. पुं. (सं. उस्स्थलम् > ) नृत्यभेदः लेख्यम् २. वर्णनं, निरूपणम् ३. अलंकारभेदः २. विपर्यस्तप्लुतम् ।
(सा.)
For Private And Personal Use Only
| SR No. | 091001 |
| Book Title | Adarsha Hindi Sanskrit kosha |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Ramsarup |
| Publisher | Chaukhamba Vidyabhavan |
| Publication Year | 1979 |
| Total Pages | 831 |
| Language | Hindi, Sanskrit |
| Classification | Dictionary & Dictionary |
| File Size | 15 MB |