Page Text
________________
शाकटापनध्याकरणम्
[अ. १ पा. ३ मू. १२२-१३३
चान्यगा मोकः (म्) : मुना विनांत । करि—देवासेन तर | गुमलेन भुना । बार--नाग लुनाति । नामिति। स्थल लक्षण-अपि भवाम् कमालना छायगदादीत् । अपि भवान् वतिने यान मारक्षिष्ट । 'छादिक प्रकारमान्नस्म मनुस्य काममा विलक्षणम् । ११यम्भूत करणं किम् : . शुद्ध प्रति विसोनम् । अभियान मालपाणि छात्रमदाधोत, इत्यत्र लश्यप्रधानो निर्देशो न लक्षाप्रदान) इति ग भवति । एवमलक्षणं सहयोगाशतरिया इत्यपादाम समभावांत। समन नया नाभं धाव तीत्यर्थ: । हिनधान्यति । द्वितोनार्थेन हिरण्य नेत्यर्थः । एवं पञ्चकेन पदान् ऋणाति । सहसंगाश्यान् "इत्यादि वल्परिमाणन बा मूल्यनत्यर्थः । केयपरिमाणस्यापि क्रय करमत्यमुपपद्यत एवेत्येवा करण एव तृतीया।
सहार्थेन ।।१:३।१२९॥ सहायतुल्यकोमो विद्यमानता च तेन युवतंऽप्रधानऽर्थे बदमाता शब्दरूपात् ) एकाद्विवहप टाभित्येिते प्रत्यया भवन्ति । पुरेग सहागतः पिता। पुत्रेण सह स्थूलः । पुत्रेश सह गोमान् । शिष्यण हद ब्राह्मण: । तिल: सह मायान् वपति । सहैव दति: पुरि महति गर्दभी । अर्थग्रहण कि: पुनेण साम् । पुरेण राना । पुत्रेण युगप्रयागतः । तुपागतः वृतो यूना। अर्थग्रहणात् पयोधप्रयोगेऽप्रयोगऽन्य सत्तायां भवति।
- यद्ध दैस्तद्धदाख्या ।।१।३।१३०ा यस्य भेदिनः प्रकः रवतोय' में प्रकाशिशे पस्तृतस्तत्प्रकारपरकम झाल्या भवक्षि साहाना भिरित्यले प्रत्यया भवति । म ग 1 पादन मानसा सलतिः । प्रकरमा दर्शनीयः । प्राय धयाकरणः 1 काश्यो माग । ब्राह्मणो जात्या। यह प्रकृतिनिदेशाम् सरस्थाशपात् । भेदहणं वि.म् ? यष्टीः प्रशय । सुमतान् प्रवेशय । तद्ब्रह किम् : आशिकागम् । माल्यावर प्रसिद्धपरिग्रहार्थम्, (तेन) अशा दीर्घ इति न नयति, अबुतक्रिया- . सदा करणादिकल्पनायां यद्यपि सलीया स्थात् (तथापि ) तत्सम्बन्धे पष्टो मा भूदित्यारम्नः ।
काले वाद वाऽऽधारे ।।१।३।१३१॥ बाले वर्तमानात् नक्षत्रवाषिरः वादातू आधारे, एकारमें द्विल्य बहले महात्वा पांसिरतमा यथारख्यं प्रत्यया भवन्ति । युध्येण पायसमलीयात्, प्ये पायसमश्नीयात् । मधादिः ''पललौदनम्, मासु पललोदनन् । काल इति किम् ? पुष्यं चन्द्रमाः । ममापहः । बाब्वनिवरपथ काल महणन् । भादिति किम ? तिप्पेषु सत् क्षम, सिलच्छेथेषु यद्दधि । काल इति सम्सया तनिमित्त हो पायव से लदः न भवतिः, ( यथ:) चित्रामु जाता चित्रा माविका तस्यां चित्रामामास्ते । आधार इति किम् ? अदृष्यं विदि। अब कृतिका: । आधारस्य करण विवक्षाशं ततीया-सिद्धति, अस्ति याभारस्थ करणदियक्षा, स्वः स्थल्या' पवतोति तत् क्रिपते सम्बन्धविपक्षश्यां पष्ठीवाषनार्थम् ।
प्रसिताऽक्वडोत्सुकः ॥ १।३.१३२॥ प्रसित अवरच उत्सुक इत्येतेयुक्ने आशरेधाने वर्तमाना। शत् Fयां मितियों या प्रत्यया भवति । देशः परितः। शेष प्रतियः । अन्तर्पण शिलो । प्रसिदः, निसाउत । सौरवश्वः, बाहेष्वववद्धः । के दौरान
समोझो स्मृती चाप्ये ।।१।३.१६३। रास्त जानती मगानस्य "याप्य कारपत्र:, शत्र टाभ्या मिशिवते प्रत्यया भन्मिभाना संजानीतं । मातरं नामीतं । पित्रा संजालीते । वितरं राजानौते ।
-
-
-
-
"
-
."
-
-
-
-
१. तक्षान, क. 10२. दानवादिकम् , क. म१३. धान ( शुन: ) क्रीमाति-प्रति सपरिक० म०। ४. मलेभियर्थः, क म । ५. -रणतोपप-क०म० । ६. गतः पृण स-क. म. | ७. सत्ताथाम् क० म० टि० । =. तद्यथा-सा स्तनाभ्यां जय महसे, सवा भूभ्यामस्त्र नयने महती, युगपत्कराभ्यामस्था , साजनधनवान, राजा पुत्रेण गरा, मायया याक्षित्ती, यन्धुभिः स्वगं गतः,
सदा कम दि० । १०. सागरचा दिभिः-क० म० ० | ११ देवदत्तादाक. कितिन्य त्या' ! क० म० टि । १३. रसदनिदेश्यं न हि वस्तुष्प्रवधिसभू । स्शमा मनपा विवक्षा दृदयते यतः । क. म०नि०:५, -व्यं, प्राध्य-क-३० ग०।
| SR No. | 090412 |
| Book Title | Shaktayanacharya Vyakaranam |
| Original Sutra Author | Shaktayanacharya |
| Author | Shambhunath Tripathi |
| Publisher | Bharatiya Gyanpith |
| Publication Year | 1971 |
| Total Pages | 487 |
| Language | Sanskrit |
| Classification | Book_Devnagari & Grammar |
| File Size | 14 MB |