Page Text
________________
भ. 1. पा. ३ मू. ६३-६८]
सामोधवृतिसहितम्
७५
पनोऽसितपालनात् ॥१॥३६॥ असित पलित इत्येताम्ब वाचिभ्या स्त्रियां को प्रत्ययो भवः वा सहमतिको च समारग पनादेशः । शिरतो, असिता। पलिक्नी, पलिता । क् इति वनमारो नाटुबन्धः । ताजनकार एवान्तादेश: प्रिपेत यश नः पत्यन्तस्यति ।।
कालशबलसारपिशपिङ्गलकरमापात् ।।१३१६४॥ काल शबल सारड विदान मिल मामाच इत्यतेम्पो वर्णवामिभ्य: स्मिानिय प्रत्ययो भवति । काली। सबसे। सारङ्गो। गिशजी। पिझली। फल्माया ।वर यिम या काला। शवला। सारखा । पिराधा। जिला । परापा । योगविभागो नित्याक्षः।
जातेरस्त्रीयशुद्रात ॥१३॥६५॥ यस्मथं जातिवाचि तगायका राजात पाब्दरूपात स्त्रियां यतमानाद् डीप्रत्ययो भवति न च तधान्तं शदराको वा भवति । पक्कुट। माधुरी । च्यानो । यस्छपी। सटी । हरोनको ३ ग्राह्मणो। पसी । भाडाव। भारायणो । काठी । बह रची। द्रोण । पुटी । पामो । स्त्रीत्वेऽप्यस्पोरक्ष न विस्म्यते जघा नात् । जातरिति किम् ? शुता कुता वदता। अस्पोयमुद्रादिति किम् ? यूका । मक्षिका । ३भ्य: 1 यिया । शूद्रा । मत्सो । मनुषी । ऋ(कोरयो । हो। गयो । मुकमोति गौरादिः। य इत्यर ब्रहणमिति स्थानिवद्भापानति वण्डोत्या प्रतिषेयो अवस्वत इत्प्रधिकारादपान्यायकारस्वान्तोपचार: महारधीति समुदायात् डी जतिलक्षपाया प्रतिषेधः । भवनोगलक्षणो भवत्येव शुद्रस्य भार्या दाद्री । अत इति किम् ? आसुशितिरी।
श्राकृतिमहणा पासिरपिलिका यान्यिता।
शासन्मानाशमान सामान्यमपरं विदुः ।। पापकर्णपणवालान्तात ॥१६॥ पाक का पर्ग वा स्यामसियाचिन: स्निगी वर्शगाभाद् छ प्रत्ययो भवति । क्षणालो । ओदपाको । आसुकीं । शङ्ककगी। शालपर्णी । पश्मिपर्णी । गौबाली । अश्वचाली । आगा जातोनामस्मोय नास्तीति वचनम् ।
पुष्पादसत्काण्डप्रान्तशतकाचः ॥१३॥६७॥ सत् काण्ट प्रान्त शत एका अब इत्येतद्रजितात् परो यः पुष्पादः तदन्ताज्जातियाचिनः स्त्रियां वर्तमानाद् डॉ.प्रत्ययो भवति । राख सुप्पो । सुवर्णयुधपो । सदादिप्रतिषेधः किम् ? रात्पुआ। काण्डपुष्पा । प्रान्तपुष्पा । शत पुगा । एकपुष्पा । प्रायपुष्पा । प्रत्ययपृष्पा ।
फलादसम्भस्त्राजिनैकशणपिण्डात् ३६८तम्भल्ला अजिन एक्शण पिण्ड इत्येतजितात् परों यः फलशब्दः तन्नामातियाविनः स्थियां वर्तमानाद् डोप्रत्ययो भवति । वासी फली । समादिप्रतिरोधः किम् ? सम्कला । भाका । अजिन्फला। एकफला । दागफला । विण्डफला ।
१. -दिनि किम् ? क०, न । २. आकृतिग्रहणा नात्य निः) लिहानां च न सर्वभार । सकदाग्य(ति निर्माया गया और मद ।।... 2011. प्रिया सजाय मारपवाचकम्यं न विमान । 40, म., दि० । ४. –निपत्रो न नव-क, न० । ५. -क्षणं भ-2.., म. । ६. सशभियानअन्य यां: प्रवृत्तेनिम जातिमा भून् । अतिप्रसंग 'इनि ओदनस्य पाक इय पाकोऽस्य:सा अंदनपा कम ७. कुक्कुटी, मयूरी, व्याधी, कापी, मस्धिानमाकृतिग्रहणमस्था सा जतिरस्तु । सदमायेऽप्युपदेशमात्राजातिवमा तात्यर्थः । वासायादेजाति ) कथं लिङ्गानां च न चाक । माहाणी, पली, द्रोणी, कुटो, पुत्री। न चैवातिच्यापिनी सरच्छा शब्दानानजातिवाद--नहि देवदत्ता नाम काचिदेव जाति: लंकतोऽपि प्रतीयते लिपु नटरत टम् तटीयंत्रमादिपु सदकदाज्माता सती निश्चयन ग्राह्या जातिव . प्रवृत्तिनिमित्त-न सलादिपि दु इह जालिबाचिन इत्यर्थः । तथा च देवदसा कारणा शुक्तव्येवमादिषु मातिप्रसंगो बन व्यापत्य नास्तीदि सानिमहामिहानर्थक स्थान । गोत्रं च लौकिकमपश्यमानं द्वितीयस्मिन्नेव दर्शने मृतार्थम् । नाडासनी, बाराय:ति चरणमध्यन क्रियार्थम् । कठी, बहपुची । जातेरिति किम् ? कता पता । फ., म. टि.16.-सी गफली समा-मः ।
| SR No. | 090412 |
| Book Title | Shaktayanacharya Vyakaranam |
| Original Sutra Author | Shaktayanacharya |
| Author | Shambhunath Tripathi |
| Publisher | Bharatiya Gyanpith |
| Publication Year | 1971 |
| Total Pages | 487 |
| Language | Sanskrit |
| Classification | Book_Devnagari & Grammar |
| File Size | 14 MB |