Page Text
________________
२९८
कातन्त्ररूपमाला मरिमरीधि । मरिमर्षि मर्मधि मरीमर्षि । मरीमथः मर्मथ: परिमृथः । मरीमृथ मर्मुथ मरिमथ । मरीमरीमि मर्मरीमि मरिमरीमि । मरिमर्मि मर्ममि मरीमर्मि । मरिमृव: मर्मव: मरीमृवः । मरिमम: मर्मूम: मरीमम: । मरिमृयात् मर्मूयात् मरीम्यात् । मरिमरीतु मर्मरीतु मरीमरीतु । मरीमर्तु मर्मर्तु मरिमर्तु । मरिमृतात् म तात् मरीमृतात् । मरिमृतां मर्मतां भम्रतु मरिम्रतु । मरिमूहि मर्महि मरीमहि । मरिमृतात् मर्मतात् । परोमृतात् । मरिमृतं मर्मूतं मरीमृतं । मरिमृत मर्मत मरीमृत । मरिमराणि मर्मराणि मरीमराणि । मरिमराव मर्मराव मरीमराव । मरिमराम मर्मराम मरीमराम । अमरिमरीत् अमर्मरीत् अमरीमरीत् । अमरिम: अमर्मः अमरीम: । अमरिमृता अमर्पता अमरीमृतां । अमरिमरु: अमर्मरु: अमरीमरुः । अमरिमरी: अमर्मरी: अमरीमरी: । अमरिमृतं अमर्मृतुं अमरीमृतं । अमरिमृत अमर्मत अमरीमृत । अमरिमरं अमर्मरं अमरीमरं । अमरिमृव अमर्मव अमरीमृव । अमरिमृम अमर्मम अमरीमृम । एवमभ्यस्तस्य चोपधाया इत्यादिना गुणो न भवति ॥ नृति गात्रविक्षेपणे।
नृतेश्चक्रीयिते ॥४३८॥ नृतेर्नकारस्य णकारो न भवति चक्रीयिते परे ॥ नरिनृतीति नतीति नरीनृतीति । नरिवर्ति नर्ति नरीनर्ति । नरिनृत: नत: नरीनृतः । नतति नरीनृतति नरिनृतति ॥ मोमुचीति मोमोक्ति मोमुक्त: मोमुचति । रोरुधीति रोरोद्धि रोरुद्धः रोरुधत्ति । बोभुजीति बोभोक्ति बोभक्तः बोभजति । योयजीति योयोक्ति योयुक्तः योयुजति ॥ तंतनीति तंतंति तंतत: तंतनति । मंमनीति ममंति मंमत: ममनति ॥ जंजपीति जऑप्त बजप्त: जंजपति । चरिकरीति चर्करीति चरीकरीति । चरिकर्ति चर्कर्ति चरीकर्ति । चरिकृत: चर्कत: चरीक्रतः । चरिक्रति चक्रति चरीक्रति । चेक्रयोति चेक्रेति चेक्रीत: चेक्रियति । वरिवरीति वर्वरीति वरीवरीति । वरिवर्ति वर्ति वरीवर्त्ति । वरिवृत: वक्त: बरीवृत: । वरिवति बप्रति वरीवति । जरीगृहीति जहीति जरिगृहीति । जरिगर्दि जगदि जरीगर्दि।
न ऋतः ।।४३९ ।। ढे ढलोपे मतोर्धातोदीं? न भवति । जरिगृढः जर्मूढः जरीगृढः । जरिगृहति जगहति जरीगृहति । जरिगृहीषि जहीषि जरीगृहीषि । जरिवक्षि जक्षि जरीघक्षि । जरिगृढः जगुढ: जरीगृढः । जरिगृढ जगूढ जरीगृढ । जरिगृहीमि जहीमि जरीगृहीमि। जरिगर्मि जर्गहिर्म जरीगर्मि । जरिगृह्णः जर्गृहः जरीगृङ्खः । जरिगा: जगुह्म: जरीगृह्मः ॥ जरिगृह्यात् जर्गृह्यात् जरीगृह्यात् । जरीगृहीतु जग्हीतु जरिगृहीतु । जरिंग? जर्गर्दु जरीगर्दु । जरिगृढात् जणुढात् जरीगृढात् । जरिगृहां जगुढी जरीगृढां । जरिगृहत्तु जहतु जरीगृहतु । जरिगृद्धि जढि जरोढि । जरिगृढात् जढात् जरीगृढात् । जरिगृढं जगुढं जरीगृढं । जगूढ जरिगढ जरीगृढ । जरिगृहाणि जहाणि जरीगृहाणि । जरिगृहाब जहाव जरीगृहाव । जरीगृहाम जहाम जरिगृहाम। अजरीगृहीत् अजहीत् अजरिगृहीत् । अजरिगृढां अजZढां अजरीगृढां। अजरीगृहुः अजहुः अजरिगृहु: । अजरीगृही: अजही: अजरिगृही: 1
क्रम से उदाहरण—मरिमरीति, मरीति मरीमरीति । मरिमर्ति, मर्मति मरीमति । नृती-नृत्य करना।
चेकीयित में नृत के नकार को णकार नहीं होता है ॥४३८ ॥ गरिनृतीति नन्तीति नरीन्तीति । नरिनर्ति नर्ति नरीनर्ति । मन्--मोमचीति मोमोक्ति । रोरुधीति, सेरोद्धि । बोभुजीति बोभोक्ति । तंतनीति । मंमनीति । जंजपीति । क-चरिकरीति चर्करीति, चरीकरीति । चरिकर्ति, चर्कर्ति चरीकर्त्ति । वरिवरीति । जरीगृहीति ।
जरिगृह तस् है “हो ढः' से ह को ढ् एवं तवर्ग को भी द होकरढ के आने पर ढ का लोप होने से ऋमान् धातु को दीर्घ नहीं होता है ।।४३९ ॥ इस नियम से जरिगृढः, जगुढ जरीगृढः में दीर्घ नहीं हुआ। ह्यस्तनी के सि में
| SR No. | 090251 |
| Book Title | Katantra Roopmala |
| Original Sutra Author | Sharvavarma Acharya |
| Author | Gyanmati Mataji |
| Publisher | Digambar Jain Trilok Shodh Sansthan |
| Publication Year | 1992 |
| Total Pages | 420 |
| Language | Hindi, Sanskrit |
| Classification | Book_Devnagari & Grammar |
| File Size | 10 MB |