Page Text
________________
तिङन्त:
२९१
पून् धातो: पर इड् न स्यात् । पूञ् पवने । पवितुमिच्छति पुपूषति । ऋ अरिरिषति | अंज अञ्जिजिषति । अश् अशिशिषति । चिकरिषति । गृ निगरणे । जिगरिषति । जिग लिषति । दृय् अनादरे । दिदरिषति । धृञ् अनवस्थाने दिधरिषति ।
ग्रहिस्वपिप्रच्छां सनि ॥ ४०४ ॥
एषां सम्प्रसारणं भवति सनि परे । पिपृच्छिषति । सुषुप्सति ।
चेः किर्वा ॥४०५ ॥
चे: किर्भवति वा परोक्षायां सनि च परे । चिकीषति । चिकीषते । तुतुत्सति । मुमूर्षति मुमूर्षते । मुमुक्षति । मुमुक्षते । रुरुत्सति । बभुक्षते । युयुक्षति ययुक्षते ।
ऋदन्तस्येरगुणे ||४०६ ||
ऋदन्तस्य इर भवति अगुणे परे । चिकीर्षति । चिकीर्षते । चिकीषति । चिक्रीषते । वृड्वृञोश्च ।।४०७ ॥
वृङ्वृञोश्च ऋकारस्य उर् भवत्यगुणे परे । बुवूर्षते । विवरिषते ।
ग्रहिगुहः सनि ॥ ४०८ ॥
ग्रहिगुहो : सनि नेड् भवति । जिघृक्षति । जिघृक्षते। गुहू संवरणे । जुघुक्षति । चोरयितुमिच्छति सन् । चुचोरयिषति । तन्त्रयितुमिच्छति । सन् । तितन्त्रयिषति । विवारयिषति । विवारयिषते । इत्यादि । एवं सर्वमुत्रेयं ।
इति सनन्तः समाप्तः ।
कृ = चिकरिषति । गृ-जिगरिषति : जिगलिषति । दृज् = अनादर करना। दिदरिषति । धृञ्-घूमना, दिपरिषति ।
सन् के आने पर गृह स्वप और प्रच्छ को संप्रसारण हो जाता है ॥ ४०४ ॥ पिपृच्छिषति । सुषुप्सति ।
परोक्षा और सन् में चवर्ग को कवर्ग होता है ॥४०५॥
चेतुम् इच्छति = चिकीषति । चिकीषते । तुतुत्सति । मर्तुम् इच्छति-क्र को उर् और उपधा को दीर्घ होकर मुमूर्षति । मुमूर्षते । मोक्तुम् इच्छति मुमुक्षति । मुमुक्षते । रुधिर - रुरुत्सति । भोक्तुम् इच्छति बुभुक्षते । युयुक्षति । युयुक्षते ।
I
अगुण में ऋदंत को इर् होता है ॥ ४०६ ॥ कर्तुम् इच्छति चिकीर्षति । चिकीर्षते । क्री-खरीदना चिक्रीषति । चिक्रीषते । अगुण के आने पर वृ और वृड् के ऋकार को उर् होता है ॥ ४०७ ॥ वुवूषते । विवरिषते ।
सन् के आने पर ग्रह और गुह को इट् नहीं होता है ॥ ४०८ ॥
ग्रह, यह कवर्ग को चवर्ग होकर ज ग्रह अभ्यास को इवर्ण, ग्रह को संप्रसारण तृतीय को चतुर्थ अक्षर घृ एवं " हो ढः " से ढ " षढोः कः से" सूत्र से क् होकर चिघृक्षते। गुहू—संवरण करना । जुघुक्षति । चोरयितुम् इच्छति = चुचोरयिषति । तंत्रयितुं इच्छति = तितन्त्रयिषति । विवारयिषति । विधारयिषते । इत्यादि ।
'
इस प्रकार से सनंत प्रकरण समाप्त हुआ ।
●
| SR No. | 090251 |
| Book Title | Katantra Roopmala |
| Original Sutra Author | Sharvavarma Acharya |
| Author | Gyanmati Mataji |
| Publisher | Digambar Jain Trilok Shodh Sansthan |
| Publication Year | 1992 |
| Total Pages | 420 |
| Language | Hindi, Sanskrit |
| Classification | Book_Devnagari & Grammar |
| File Size | 10 MB |