Page Text
________________
---
तिङन्त:
२८१
I
हनः ऋदन्ताच्च इडागमो भवति स्वकारे परे । हनिष्यति । मोक्ष्यति । रोत्स्यति । रोत्स्यते । भोक्ष्यते । योक्ष्यते । तनिष्यते । मनिष्यति । मनिष्यते । करिष्यति । करिष्यते । क्रेष्यति । वरिष्यति वरिष्यते । ग्रहीष्यति ग्रहीष्यते । चोरयिष्यति चोरयिष्यते । तन्त्रयिष्यते । वारयिष्यते । एवं ज्ञातव्यं । इति भविष्यन्ती समाप्ता ॥ भूतकरणवत्यचेत्यतीते काले क्रियातिपत्तिः । क्रियाया अतिपतनं क्रियातिपत्तिः । अभविष्यत् अभविष्यता अभविष्यन् । अभविष्यः अभविष्यतं अभविष्यत । अभविष्यं अभविष्याव अभविष्याम । ऐधिष्यत ऐधिष्येतां ऐधिष्यन्त । ऐधिष्यथा : ऐधिष्येथां ऐधिष्यध्वं । ऐधिष्ये ऐधिष्यामहि । अपश्यत् अपक्ष्यतां अपक्ष्यन् । अनन्दिष्यत् । अस्रंसिष्यत् । अभ्रंसिष्यत । अध्वसिष्यत अव्यास्यत । आत्स्यत् । अशयिष्यत । अवक्ष्यत् । अवक्ष्यत । अहोस्यत् । अहास्यत् । अधास्यत् । अधास्यत । अदेविष्यत् । असविष्यत । विकल्पेन । असोष्यत असोध्येतां असोष्यन्त । अनत्स्यत् अनत्स्यत । असोष्यत् । अशिष्यत् । विकल्पेन । आक्ष्यत आक्ष्येतां आक्ष्यन्त । अचेष्यत । अचेष्यत । अतोत्स्यत् । अमरिष्यत । अमोक्ष्यत् । अमोक्ष्यत । अरोत्स्यत् । अभोक्ष्यत । अयोक्ष्यत् । अयोक्ष्यत । अतनिष्यत् । अमविष्यत् अकरिष्यत् । अवरिष्यत् अवरोष्यत । अग्रहीष्यत् । अग्रहीष्यत । अचोरयिष्यत् । अचोरयिष्यत अचोरयिष्येतां । अतन्त्रयिष्यत । अवारयिष्यत् । अवारयिष्यत । पल रक्षणे उभ० अपालयिष्यत् । अपालयिष्यत । अर्च पूजायां । उभ० आर्चयिष्यत् आर्चयिष्यत आर्चयिष्येतां आर्चयिष्यन्त । एवं सर्वमवगन्तव्यम् ।
इति क्रियातिपत्तिः ।
हनिष्यति । मोक्ष्यति । सेत्स्यति । शेत्स्यते । भोक्ष्यते योक्ष्यते । तनिष्यते । मनिष्यति । करिष्यति । करिष्यते । क्रेष्यति । वरिष्यति । वरिष्यते । ग्रहीष्यति । ग्रहीष्यते । चोरयिष्यति । चोरयिष्यते । तन्त्रयिष्यते । वारयिष्यते ।
1
इस प्रकार से भविष्यति प्रकरण समाप्त हुआ । अथ क्रियातिपत्ति प्रकरण प्रारम्भ
'भूतकरणवत्यक्ष' सूत्र से भूतकाल में "क्रियातिपत्ति" विभक्ति होती है। क्रिया के अतिपतन को क्रियातिपत्ति कहते हैं— “इसमें दो वाक्यों का प्रयोग करना पड़ता है तभी एक क्रिया के बाद दूसरी क्रिया का अधिपतन होता है।
अधात्वादिर्ह्यस्तन्यद्यतनीक्रियातिपत्तिषु" सूत्र ४७ से क्रियातिपत्ति में अट् का आगम होता है। अभविष्यत् अभविष्यतां अभविष्यन् अभविष्यः अभविष्यतं अभविष्यत अभविष्यम् अभविष्याव अभविष्याम । ऐधिष्यत । अपक्ष्यत् । अनन्दिष्यत् । अखंसिष्यत् । अभ्रंसिष्यत । अध्वंसिष्यत । अव्यास्यत । आत्स्यत । अशयिष्यत । अवक्ष्यत् । अवक्षयत । अहोष्यत् । अहास्यत । अधास्यत् । अधास्यत । अदेविष्यत् । असविष्यत् । विकल्प से- असोष्यत । अशिष्यत् । आक्ष्यत । अचेष्यत् । अचेष्यत । अतोत्स्यत् । अमरिष्यत् । अभोक्ष्यत् । अमोक्ष्यत असेत्स्यत् अभोक्ष्यत । अयोश्यत् । अयोक्ष्यत । अनिष्यत् । अमनिष्यत । अकरिष्यत् । अवरिष्यत । अवरीष्यत । अग्रहीष्यत् अग्रहीष्यत । अचोरयिष्यत् । अचोरयिष्यत । अतन्त्रयिष्यत । अवारयिष्यत् । अवारयिष्यत । पल रक्षण करना । उभयपदी । अपालयिष्यत् । अपालयिष्यत । अर्च- पूजा आर्चयिष्यत् । इसी प्रकार से सभी समझना चाहिए ।
इस प्रकार से क्रियातिपत्ति प्रकरण समाप्त हुआ ।
| SR No. | 090251 |
| Book Title | Katantra Roopmala |
| Original Sutra Author | Sharvavarma Acharya |
| Author | Gyanmati Mataji |
| Publisher | Digambar Jain Trilok Shodh Sansthan |
| Publication Year | 1992 |
| Total Pages | 420 |
| Language | Hindi, Sanskrit |
| Classification | Book_Devnagari & Grammar |
| File Size | 10 MB |