Page Text
________________
तिङन्तः
२७५
बिभेध ही लज्जायां जिह्रयाञ्चकार जिहयाञ्चक्रतुः जिह्रयाञ्चक्रुः । जिह्वाय जिह्रियतुः जिहियुः । बिभराञ्चकार विराञ्चक्रतुः बिभराञ्चक्रुः । इत्यादि । जहे जहाते जहिरे । दधौ दधतुः दधुः । दधिथ दधा । दधे दधाते दधिरे । दधिषे दधाथे दधिध्वे । दधे दधिवहे दधिमहे । इति जुहोत्यादिः । दिदेव दिदिवतुः दिदिवः । सुषुवे सुषुवाते सुषुविरे । ननाह नेहतुः नेहुः । नेहिय ननद्ध नेहथुः नेह | ननाह नेहिव नेहिम । नेहे नेहाते नेहिरे । इति दिवादिः । सुषाव सुषुवतुः सुषुवुः । सुषविथ सुषोथ ।
अस्यादेः सर्वत्र | ३३९ ॥ अभ्यासस्य अकारस्य दीर्घो भवति परोक्षायां सर्वत्र ।
अश्नोतेश्च ॥ ३४० ॥
अस्तस्माद्दीर्धी भूतादभ्यासाकारात्परः परायै नकारामो भवति परोक्षायां । आनशे आनशाते आनशिरे । व्यानशे व्यानशाते व्यानांशरे । ऋच्छ गतीन्द्रियप्रलयमूर्त्तिभावेषु ।
ऋच्छ ऋतः ||३४१ ||
ऋच्छधातोर्गुणो भवति परोक्षायां ।
तस्मान्नागमः परादिरन्तश्चेत्संयोगः ॥ ३४२ ॥
तस्माद्दीर्घीभूतादभ्यासस्याकारात्परः परादौ नकारागमो भवति धातोरन्तः संयोगश्चेत्परोक्षायां । आनर्छ आनर्छतुः । आनछुः । अञ्जु व्यक्तिमर्षणकान्तिगतिषु । आनञ्ज आनञ्जतुः आनञ्जुः । आनजिथ आनङ्क्थ आनञ्जथुः आनञ्ज । आनन आनञ्जिव आनञ्जिम । तस्मादिति किं । आछि आयामे आच्छ आञ्छतुः आञ्छुः । अयमस्यादेः सर्वत्र इति न क्लृप्तो दीर्घः । अन्तक्षेत्संयोग इति किं ? आट आटतुः । ऋ वृद्धी ।
इस प्रकार से परोक्षा में जुहोत्यादिगण समाप्त हुआ । अथ परोक्षा में दिवादि गण
दिवु-क्रीड़ादि । दिदेव दिदिवतुः दिदिदुः । सुषुवे सुषुवाते । ननाह नेहतुः नेहुः । नेहे नेहाते नेहिरे । इस प्रकार से परोक्षा में दिवादि गण समाप्त हुआ ।
अथ परोक्षा में स्वादि गण ।
षुज् - अभिषव करना । सुषाव सुषुवतुः सुषुवुः ।
परोक्षा में सर्वत्र अभ्यास के अकार को दीर्घ हो जाता है ॥ ३३९ ॥
भूत अभ्यास के आकार वाले अश् धातु से पर की आदि में नकार का आगम हो जाता है ॥ ३४० ॥
परोक्षा में - अशूङ् व्याप्त होना । आनशे आनशाते आनशिरे । व्यानशे । ऋच्छ— गति, इंद्रिय प्रलय, मूर्ति भाव ।
परोक्षा में ऋच्छ धातु को गुण हो जाता है || ३४१ ॥
उस दीर्घीभूत अभ्यास के अकार से परे पर की आदि में नकार का आगम होता है यदि परोक्षा में अंत संयोग है ॥ ३४२ ॥
अर्च्छ, आर्च्छ 'न' आगम से आमछे आनछेतुः । अञ्जु—–व्यक्ति, मर्षण कांति और गति । आनञ्ज आनञ्जतुः । तस्मात् ऐसा क्यों कहा ? आछि आयाम अर्थ में हैं। आञ्छ आञ्छतुः आच्छुः अयं
| SR No. | 090251 |
| Book Title | Katantra Roopmala |
| Original Sutra Author | Sharvavarma Acharya |
| Author | Gyanmati Mataji |
| Publisher | Digambar Jain Trilok Shodh Sansthan |
| Publication Year | 1992 |
| Total Pages | 420 |
| Language | Hindi, Sanskrit |
| Classification | Book_Devnagari & Grammar |
| File Size | 10 MB |