Page Text
________________
२६६
कातन्त्ररूपमाला
इतः परमदन्ताः कथ्यन्ते । कथ वाक्यप्रबन्धने । अचकथत् । गण संख्याने । अजगणत् । पठ वट ग्रन्थे । अपपठत् । अववटत् । रह त्यागे । अररहत् । पद गतौ। अपपदत् । कल गतौ संख्याने च । अचकलत् । मह पूजाणां । अममहत् । स्पृह ईप्सायां । अपस्पृहत् । शूच पैशुन्ये । अशुशूक्त् । कुमार क्रीडायां । अचुकुमारत् । गोम् उपदेहे । अजुगोमत् । गवेष मार्गणे । अजगवेषत् | भाज पृथक्कर्मणि । अबभाजत् । स्तेन चौर्ये । अतिस्तेनत् । परस्मैभाषा। आगर्वादात्मनेपदी । पद गतौं । अपपदत अपपदेतां अपपदन्त । अपपदथाः अपपदेथां अपपदध्वं । अपपदे अपपदावहि अपपदामहि । मृग अन्वेषणे । अममृगत | कुह विस्मापने अचुकुहत । शूर वीर विक्रान्तौ । अशुशूरत। अविवीरत। स्थूल परिबृंहणे अतुस्थूलत । अर्थ उपयाच्ञायां । आर्तिथत संग्राम संयुद्धे । अससंग्रामत् । गर्व माने। अजगर्वत् । आत्मने भाषा ॥ मूत्र प्रस्नवणे । अमुमूत्रत् । पार तीर कर्मसमाप्तौ अपपारत् । अतितीरत् । चित्र विचित्रीकरणे । अचिचित्रत। छिद्र कर्णभेदे । अचिछिद्रत अन्य दृष्ट्युपसंहारे । आन्दधत् । दण्ड दण्डनिपातने । अददण्डत् । सुख दुःख तत्क्रिययोः । असुसुखत् । अदुदुःखत् । रस आस्वादनस्नेहनयोः । अररसत् । व्यय वित्तसमुत्सर्गे अवव्ययत् । वर्ण वर्णक्रियाविस्तारगुणवचने अववर्णत् । पर्ण हरितभावे | अपपर्णत् । अघ पापकरणे आजिघत् । इति चुरादयः ।
अततन्त्रत् । मत्रि गुप्त भाषण करना अमभन्त्रत् । बिद-जानना अवीविदत् । दंश-दशना, अददंशत् । रूप- देखना । अरूरुपतं । भ्रूण- आशा करना अबुभ्रूणत् । शट- श्लाघा अशीशठत् । स्यम्-वितर्क करना, असिस्यमत् । गूरा- उद्यम करना अजुग्रत् । कुत्स अवक्षेपण करना, निन्दा अनुकुत्सत् । कूट कपट-प्रमाद करना, अचुकूटत् । वञ्चनगना, गीत दिव-परिकूजन करना, अदीदिवत् । कुस्म कुस्मयने आश्चर्य करना । अचुकुरमत् । चर्च - अध्ययन करना, अचचर्चत् । कण-निमीलित होना एक आँख बन्द कर निशाना करना। अचीकणत् | जसुताडित करना, अजीजसत् । पष-बन्धन करना, अपीपवत् । अम रोगी होना, आमिमत् । चट, स्फुट-भेदन करना, अचीचटत् अपुस्फुटत् । घुषिर्-शब्द करना, अजूघुषत् । लस-शिल्प योगे, अलीलसत् । भूष- अलंकृत होना, अबुभूषत् । रक लक- आस्वादन करना, अरीरकत् अलोलकत् । लिगि विचित्रीकरण, अलिलिंगत् । मुद-संसर्ग, अमूमुदत् । मुच् छूटना, अमूमुचत् । ग्रस-ग्रास खाना, अजिग्रसत् पूरी वृद्धिंगत होना, अपूपुरत् ।
इससे आगे अकारांत कहे जाते हैं
कथ कहना, अचकथत्, गण-संख्या करना, अजगणत् । पठ वट-ग्रन्थ पढ़ना, अपपठत् अवचटत् रह-त्याग करना, अररहत् । पद-गमन करना, अपपदत् । कल-गति और संख्या करना, अचकलत् । मह — पूजा करना, अममहत् । स्पृह — इच्छा करना, अपस्पृहत् । शुव्– पैशुन्य करना, अशुश्चक कुमार क्रीड़ा करना, अचूकुमारत् । गोम - उपदेह करना, अजुगपत् । गवेष - मार्गण करना, अजवगवेषत् । भाजु, पृथक् क्रिया में है, अबभाजत् । स्तेन—चोरी करना अतिस्तेनत् । यहां तक परस्मैपद हुआ। आगे गर्वपर्यंत आत्मनेपदी हैं। पद— गति अर्थ में, अपपदत। अपपदेतां अपपदन्त । मृग अन्वेषण करना, अममृगत | कुह - विस्मापन करना, अचुकुहत 1 शूर वीर विक्रांति अर्थ में है, अशुशुरत अविवरत । स्थूल परिबृंहण होना, अतुस्थूलत । अर्थ- पास जाकर माँगना आर्तिथत संग्राम-युद्ध करना, अससंग्रामत गर्व - मान करना, अजगर्वत । यहाँ तक आत्मनेपदी हुई हैं ।
मूत्र प्रस्रवण करना, अमुमूत्रत् 'पार, तीर — कार्य की समाप्ति, अपपारत् । अतितीरत् । चित्र-विचित्रीकरण, अचिचित्रत् । ' छिद्र - कर्ण भेदन करना, अचिछिद्रत अंथ-दृष्टि का उपसंहार आन्दधत् । दण्ड -- दण्डे से मारना, अददण्डत् । सुख-सुखी होना, दुःख-दुःखी होना, असुसुखत् । अदुदुःखत् । रस-आस्वादन करना, स्नेह करना, अररसत् । व्यय- धन त्याग करना, अवव्ययत् । वर्ण-वर्ण,
| SR No. | 090251 |
| Book Title | Katantra Roopmala |
| Original Sutra Author | Sharvavarma Acharya |
| Author | Gyanmati Mataji |
| Publisher | Digambar Jain Trilok Shodh Sansthan |
| Publication Year | 1992 |
| Total Pages | 420 |
| Language | Hindi, Sanskrit |
| Classification | Book_Devnagari & Grammar |
| File Size | 10 MB |