SearchBrowseAboutContactDonate
Page Preview
Page 208
Loading...
Download File
Download File
Page Text
________________ १९६ कातन्त्ररूपमाला ह्यस्तनी ।। ५ ।। दि तां अन्, सि तं त, अम् व म त आतां अन्त, थारू आथां ध्वं इट वहि महि— इमानि वचनानि ह्यस्तनीसंज्ञानि भवन्ति ॥ एवमेवानी ॥ ६ ॥ एतान्येवाद्यतनेऽर्थेऽभिधेयेऽद्यतनीसंज्ञानि भवन्ति ॥ परोक्षा ॥ ७ ॥ अट् अनुस् उस्, थल् अथुस् अ अट् व म, ए आते इरे से आधे ध्वे, ए वहे महे― इमानि वचनानि परोक्षसंज्ञानि भवन्ति ॥ श्वस्तनी ॥ ८ ॥ तातारौ तारस, तासि तास्थस् तास्थ, तास्मि तास्वस् तास्मस्, ता तारौ तारस, तासे तासाथे ताध्वे, ताहे तास्वहे तास्महे इमानि वचनानि श्वस्तनीसंज्ञानि भवन्ति ॥ आलीः ॥ ९॥ यात् यास्तां यासुस्, यासू यास्तं यास्त, यासं यास्व यास्म, सीष्ट सीयास्तां सीरन्, सीष्ठास् सीयास्थां सीध्वं सीय सीवहि सीमहि इमानि वचनानि आशी: संज्ञानि भवन्ति ॥ स्यसहितानि त्यादीनि भविष्यन्ती ॥ १० ॥ स्यति स्यतस् स्यन्ति, स्यसि स्यथस् स्यथ, स्यामि स्यावस् स्यामस् स्यते स्येते स्यन्ते, स्यसे स्येथे स्यध्वे स्ये स्यावहे स्यामहे स्वेन सहितानि त्यादीनि वचनानि भविष्यन्तीसंज्ञानि भवन्ति ॥ बीते हुए कल दिन के लिये 'ह्यस्तनी' विभक्ति होती है ॥ ५ ॥ दि तां अनू, सि तं त, अम् व म त आतां अन्त थास् आथां ध्वं इद् वहि महि। ये अठारह वचन ह्यस्तनी संज्ञक हैं। (इसे लड़ भी कहते हैं ।) आज के बीते हुये काल को 'अद्यतनी' कहते हैं ॥ ६ ॥ ये ही उपर्युक्त अठारह विभक्तियाँ अद्यतन के अर्थ में आकर अद्यतनी संज्ञक कहलाती हैं। (इसे 'लुङ्' कहते हैं) अत्यर्थ भूतकाल में 'परोक्षा' विभक्ति होती है ॥ ७ ॥ अद् अतुस् उस् थल अथुस् अ, अट् व म । ए आते इरे, से आये ध्वे, ए वहे महे। ये अठारह वचन परोक्षा संज्ञक होते हैं। (इसे 'लिट्' कहते हैं ।) आने वाले कल के लिये 'श्वस्तनी' विभक्ति होती है ॥ ८ ॥ तातारौ तारस्, तासि तास्थस् तास्थ, तास्मि तास्वस् ताम्मस् । ता तारौ तारस्, तासे तासाथे ताध्वे, ताहे तास्वहे तास्महे । ये अठारह वचन श्वस्तनी संज्ञक होते हैं। (यह 'लुट' है) आशीर्वचन में 'आशी:' विभक्ति होती है ॥ ९ ॥ यात् यास्तां, यासुस्, यास् यास्तं, यास्त, यासम् यास्व यास्म सीष्ट सीयास्तां सीरन्, सीष्ठास् सीयास्था, सीध्वं सोय सीवहि सीमहि। ये अठारह वचन आशी: संज्ञक हैं। (यह आशी: 'लिङ्-' है) भविष्यत् अर्थ में 'स्य' सहित ति आदि विभक्तियाँ भविष्यन्ती कहलाती हैं ॥ १० ॥ १. अत्यर्थभूत काल उसे कहते हैं जो क्रिया अपने जीवन में न बीती केवल सुनी जाती हो जैसे १० शान्तिनाथ हुए थे ।
SR No.090251
Book TitleKatantra Roopmala
Original Sutra AuthorSharvavarma Acharya
AuthorGyanmati Mataji
PublisherDigambar Jain Trilok Shodh Sansthan
Publication Year1992
Total Pages420
LanguageHindi, Sanskrit
ClassificationBook_Devnagari & Grammar
File Size10 MB
Copyright © Jain Education International. All rights reserved. | Privacy Policy