________________
१२. धर्मानुसा
२३ ता सम्वत्थ वि किती ता सव्वस्थ वि हवेई वीसासो।
ता सव्वं पिय भासह ता सुद्ध माणसे कुणई॥४३० ॥ [छाया-तावत् सर्वत्र अपि कीर्तिः तावत् सर्वत्र अपि भवति विश्वासः। तावत् सर्व प्रिय भाषते तावत् शुद्ध मानसं करोति ॥] यावत्कालं जिनधर्मः यस्य जीवस्य भवति तावत्काल सर्वत्रापि अधोमध्यावलोके तस्य जीवस्य कीर्तिः यशः महिमा ख्याशिः स्यात् । अपि पुनः ता तावत्काल तस्य धर्मयतः पुंसः सर्वस्यापि समसत्रैलोक्यजनस्य, अपिशब्दात खकीयस्थ, विश्वासः विधम्भः प्रतीतिः स्यात् । ता तावत् सर्व प्रिय हितकारक भाषते । सर्वलोकः तं धर्मवन्त प्रति प्रिय हितमितमधुरमणप्रिश्ववन भाषते । स धर्मवान् जीवः सर्वान् प्रति हितमितमधुरादिवाक्यं वत्तीत्यर्थः । ता तावरकाले तस्य धर्मवतः मानस वितं शुद्ध निर्मले करोति परेषां मानर्स सधर्मः सन शुद्ध करोतीत्यर्थः ॥ ४३० ॥ अथ धर्ममाहात्म्य माथाचतुष्कनाह
उत्तम-धम्मेण जुदो होदि तिरिक्खो वि उत्तमो देवो ।
चंडालो वि सुरिंदो उत्तम-धम्मेण संभवदि ॥ ४३१ ॥ [छाया-उत्तमधर्मेण युतः भवति तिर्यक् अपि उत्तमः हेवः । चण्डालः अपि सुरेन्दः उत्तमधर्मेण संभवति ॥] सिर्यम्जीवः मोगजापसिंहय्याघ्रशुगालकुर्कुर टदर्दुरादिपाणी । कथंभूतः । उत्तमधर्मेण युक्तः सन् , सम्यमत्रतादिपक नमस्कारदानपूजादिभावनाविलक्षणधर्मेण सहितः तिर्यक् उत्तमदेवो भवति सौधर्मस्वर्गाद्यच्युतवर्गनिवासी देवो जायते। सम्यकच विना ब्रतादिना युक्तः तिर्यजीवः भवनघासी देवो व्यन्तरदेवो वा ज्योतिष्कदेवो वा त्रायते । भपिशब्दात उत्तम. धर्मेण युक्तः मनुष्यः उत्तमदेवो भवति । श्रावकवर्मेण सहितः गृहस्थः सौधर्माद्यच्युतान्तकल्पवासी देवः इन्द्रप्रतीन्द्र सामानिकादिको आयते । यतिधर्मेण युतः सौधर्मादिसर्वार्थसिद्धिपर्यन्तनिवासी उत्तमदेवो जायदे, सकलकर्मक्षयं त्वा सिदोऽपि जायते । तया उत्तमवर्षेण जिनोधर्मेग सम्यत्वाणुमतादिलक्षणेन कृत्वा चाण्डालो माताः उत्तमदेवः सुरेन्द्रः प्रदीनसामानिको बा संभवति जायते। के के नराः । सिपश्वश्च क कोत्कृष्टेन जायन्ते चेत्, त्रैलोक्यसारे प्रोकं च
अर्थ-धर्मात्मा पुरुषकी सब जगह कीर्ति होती है, सब लोग उसका विश्वास करते हैं, वह सबके प्रति प्रिय वचन भोलता है, और अपने तथा दूसरोंके मनको शुद्ध करता है || भावार्थ-धर्मारमा जीवका सब लोकोंमें यश फैल जाता है कि अमुक मनुष्य बड़ा सन्तोषी और सच्चा है, वह किसीकी वस्तुको नहीं हरपता। इससे सब लोग उसका विश्वास करने लगते हैं । वह सबसे हितकारी मीठे वचन बोलता है, और सब लोग मी उससे मीठे बचन बोलते हैं। यह अपना मन साफ रखता है किसीका धुरा नहीं सोचता । इससे सब लोगभी उसके प्रति अपना मन साफ रखते हैं। कभी उसका बुरा नहीं चाहते। अतः धर्मात्मा जीव धर्मका पालन करनेसे केवल अपना ही भला नहीं करता किन्तु दूसरोंका मी मला करता है ॥ ४३० || आगे चार गाथाओंसे धर्मका माहात्म्य बतलाते हैं । अर्थ-उत्तम धर्मसे युक तिर्यत्र मी उत्तम देव होता है । तथा उत्तम धर्मसे युक्त चाण्डाल भी सुरेन्द्र होजाता है | भावार्थसम्यक्त्व बत, पंच नमस्कार मंत्र, दान, पूजा आदि उत्तम धर्मका पालन करनेसे गाय, बैल, हाथी, घोड़ा, सिंह, व्याक, शगाल, कुत्ता, मुर्गा, मेंदक आदि प्राणी भी मरकर उत्तम देवपद पाते हैं । अर्थात् यदि वे सम्यग्दृष्टि होते हैं तो मरकर सौधर्म खर्गसे लेकर सोलहवें अच्युत खर्गतक जन्म लेते हैं। और यदि सम्पादर्शनके बिना व्रतादिका पालन करते है तो मरकर भवनवासी, व्यन्तर अथवा ज्योतिष्क जातिके
१रुमग सम्वरस। २गवद। समसग गई। ४ब संभकर।