________________
ર
अनुयोगद्वारसूत्रे
ज्ञानज्ञानिनोर भेदोपचाराद् देवदत्तादिरपि ज्ञान संख्येत्युच्यते इति, यथा- शब्दं जानन् शाब्दिक, गणितं जानन् गणिकः, निमित्तं जानन् नैमित्तिक इत्यादि ॥०२३२॥ अथ गणना संख्यां निरूपयति
मूलम् - से किं तं गणणासंखा ? गणणा संखा-एको गणणं न उवेइ, दुप्पभिइ संखा, तं जहा - संखेज्जए असंखेज्जए अनंतए । से किं तं संखेज्जए ? संखेज्जए - तिविहे पण्णत्ते, तं जहा- जहore उक्कोसए अजहण्णमणुकोसए । से किं तं असंखेज्जए ?, असंखेज्जए - तिविहे पण्णत्ते, तं जहा - परित्तासंखेज्जए जुत्तासंखेज्जए असंखेज्जासंखेज्जए । से किं तं परितासंखेज्जए ? परित्तासंखेज्जए - तिविहे पण्णत्ते, तं जहा जहण्णए उक्कोसए अजहण्णमणुक्कोसए । से किं तं जुत्तासंखेज्जए ? जुत्ता संखेज्जएतिविहे पण्णत्ते, तं जहा- जहण्णए उक्कोसए अजहण्णमणुकोसए । से किं तं असंखेज्जासंखेज्जए ? असंखेज्जासंखेज्जए
शब्द आदि जानता है वह देवदत्त आदि उस शब्द ज्ञानवाला कहा जाता हैं । इसलिये ज्ञान और ज्ञानी इन दोनों के अभेदोपचार से देवदत्त आदि भी ज्ञान संख्यारूप कह दिये जाते हैं। जैसे शब्द को जाननेवाला शाब्दिक, गणित को जानने वाला गणिक, निमित्त को जाननेवाला नैमित्तिक, कालको जाननेवाला कालज्ञानी और वैद्यक को जाननेवाला वैच कह दिया जाता है । सू० २३२ ॥
છે, તે દેવદત્ત તે શબ્દ જ્ઞાનવાળા કહેવાય છે. એથી જ્ઞાન અને જ્ઞાની એ મન્નેના અભેદે પચારથી દેવદત્ત વગેરે પણુ જ્ઞાનસંખ્યા રૂપ કહેવાય છે. જેમ શબ્દને જાણનાર શાબ્દિક, ગણિતને જાણનાર ગણિક, નિમિત્તને જાણનાર નૈમિત્તિક, કાલને જાણનાર કાલજ્ઞાની અને ચકને જાણનારવૈદ્ય કહેવામાં આવે છે. સૢ૦ રા
026