________________
अनुयोगचन्द्रिका टीका सूत्र १९९ वाणमंतरादीनां शरीरावगाहनानिरूपणम् २०९
टीका-'वाणमंतराणं' इत्यादि
व्याख्या निगदसिद्धा। अवेयकानुत्तरोपपातिकानां देवानामुत्तरवैक्रियाया अमावादेकं भवधारणीयं शरीरं बोध्यमिति । तत् अङ्गुलममाणं मूच्यङ्गुलादि भेदेन त्रिविधं बोध्यम् । व्याख्या पूर्ववद् वोध्या। एतदुपसंहरन्नाह-तदेवदुसेधागुलमिति ।।५० १९९॥ मोटी जो नाप्रदेश श्रेणी है उसका नाम सूच्यङ्गुल है। सूची को सूची से गुणा करने पर प्रतराइगुल बनता है। सूची से गुणितपतर घनागुल कहलाता है। (एएसिणं सुई अंगुलपयरंगुलघणगुलाणं कयरे कयरेहितो अप्पे वा बहुए वा तुल्ले वा विसेसाहिए वा ) हे भदंत ! सूच्यङ्गुल, प्रतरांगुल, घनाङ्गुल हन में कौन किनसे अल्प है? कौन किनसे बहुत हैं ? कौन किनसे तुल्य हैं ? तथा कौन किनसे विशेषाधिक हैं ?
उत्तर:-(सव्वथोवे सूई अंगुले, पयरंगुले असंखेज्जगुणे, घणगुले असंखेज्जगुणे) इनमें सबसे कम सूच्यङ्गुल है सूच्यंगुल से असं. ख्यातगुणा घनांगुल हैं। (से तं उस्लेहंगुले) इस प्रकार यह उत्सेघांगुल का स्वरूप है।
भावार्थ-इस सूत्र द्वारा सूत्रकारने वानव्यतर, ज्योतिष्क एवं वैमानिक देवों की अवगाहना कितनी है ? यह बात कही है। व्यन्तर, અંગુલ લાંબી તેમજ એક પ્રદેશ માટી જે નભા પ્રદેશ છે છે તેનું નામ સૂર્યગુલ છે. સૂચીને સૂચી વડે ગુણિત કરવામાં આવે તે પ્રતરગુલ બને छ सूचोथा गुणित प्रत२ घनiya उपाय छे. (एएसिणं सूई अंगुलपयरंगुलपण गुलाणं कयरे कयरहितो अप्पे वा बहुए वा तुल्ले वा विखेसाहिए वा ): ભદંત ! સૂર્યંગુલ, પ્રતરાંગુલ, ઘનાંગુલ આમાંથી કેણુ કાનાથી અલભ્ય છે? અને કેણુ કેનાથી મહત છે? કે કેની બરોબર-તુલ્ય છે? તેમજ કેણુ કેનાથી વિશેષાધિક છે ?
सत्त२-(सव्वथोवे सूई अंगुले, पयरंगुले असंखेज्जंगुणे, घगंगुले असंखेज्जगुणे) આમાં સૌથી કમ સૂટ્યગુલ છે. સૂર્યંગુલથી અસંખ્યાતગણો પ્રતરાંગુલ છે અને प्रतYaथी असभ्याताये। बनास छे. (से तं उस्सेहंगुले) मा प्रभारी भी ઉસે ઘાંગુલનું સ્વરૂપ છે.
| ભાવાર્થ–આ સૂત્ર વડે સૂત્રકારે વાન વ્યતર, જ્યોતિષ્ક અને વૈમાનિક દેવોની અવગાહના કેટલી છે ? આ વાત સ્પષ્ટ કરી છે વ્યંતર અને તિષ્ક દેવેની અવગાહના અસુરકુમારની જેમ છે, વૈમાનિક દેવેની પણ अ० २७