________________
अनुबोगरन्द्रिका टीका सूत्र १२२ तिलोकक्षेत्रानुपूर्वी निरूपणम् ५३१ श्रीवत्सादीनि यान्ति शुभनामानि सन्ति तैः सरप्युपलक्षिता अन्तरालस्थिता द्वीपसमुद्राः सन्ति। उक्तंच-"दीवसमुदाणं भंते ! केवइया नामधिज्जेहिं पण्णता ? गोयमा ! जावइया लोए मुभा नामा सुभा स्वा सुभा गंधा सुभा रसा मुभा फासा एवइया णं दीवसमुद्दा नामधिजेहिं पण्णत्ता।" (जीवा. ३ प्र. ४ उ.) । छाया-द्वीपसमुद्राः खलु भदन्त ! कियन्तो नामधेरैः प्रज्ञप्ताः ? गौतम ! यावन्ति लोके शुभानि नामानि शुमानि रूपाणि शुभाः गन्धाः शुभा रसाः शुभाः स्पर्शा: इयन्तो द्वीपसमुद्रा नामधेयैः प्रहमाः । इति । एते हि-असंख्येयसंख्यकाः अनुपदवक्ष्यमाणगायया प्रतिपादिता द्रष्टव्याः।
शंका-मूल में असंख्यात २ द्वीप समुद्रों को उल्लंघन करके जो जो द्वीप और ममुद्र आदि है उनके नाम तो कहे हैं परन्तु जो अन्तराल में स्थित द्वीप कहे हैं उनके क्या नाम हैं ? ___ उत्सर-लोक में पदार्थों के शंख, ध्वज, कलश स्वतिक, श्रीवत्स आदि जितने शुभ नाम हैं-उन सबसे उपलक्षित अन्तराल में स्थित हुए द्वीप
और समुद्र हैं। उक्तंच करके "दीवसमुद्दाणं इत्यादि" जो सूत्र पाठ दिया गया है उसका यही भाव है-इसमें यही कहा गया है कि लोक में जितने शुभ नाम हैं जितने शुभ रूप हैं, जितने शुभ गंध हैं जितने शुभ रस हैं और जितने शुभ स्पर्श हैं इतने ही द्वीप समुद्र इतने ही સમુદ્ર, વસ્ત્રદ્વીપ, વસ્ત્રસમુદ્ર, આદિ શુભનામવાળા અસંખ્યાત દ્વીપ અને સમુદ્રો આવે છેછેવટે લવણદ્વીપ અને લવણસમુદ્ર આવે છે.
પ્રશ્ન-મૂળમાં અસંખ્યાત સમુદ્રોને પાર કરીને આગળ વધતાં છેવટે સ્વયંભૂરમણ દ્વીપ અને સ્વયંભૂરમણ સમુદ્ર આવે છે, એવું કહેવામાં આવ્યું છે તેમાંથી કેટલાક દ્વીપ અને સમુદ્રોનાં નામ આપે આ સૂત્રમાં પ્રગટ કર્યા છે. પરતું ત્યાર પછીના સ્વયંભૂરમણદ્વીપ પયંતમાં જે દ્વીપસમુદ્રો છે તેમનાં નામે આપે અહીં પ્રગટ કર્યા નથી તેમના નામે જણાવવા કૃપા કરશો?
ઉત્તર-લેકમાં પાર્થોનાં શંખ, ધ્વજ, કલશ, સ્વસ્તિક, શ્રીવત્સ આદિ જેટલાં શુભ નામે છે, એ સઘળાં નામોથી ઉપલક્ષિત (ઓળખાતાં) તે અન્તरासमा २७सा द्वीप भने समुद्रो छे. उखु ५५ डे-" दीवसमुदाणं" ઈત્યાદિ આ સૂત્રપાઠ દ્વારા એ વાત પ્રગટ કરવામાં આવી છે કે લેકમાં જેટલા શુભ નામ છે, જેટલાં શુભ રૂપ છે, જેટલા શુભ ગધે છે, જેટલાં શુભ સ્પર્શ છે, તેમનાં વડે આ દ્વીપસમુદ્રો ઉપલક્ષિત છે. તેઓ અસંખ્યાત હેવાને કારણે પ્રત્યેકનાં નામ અહીં આપી શકાય એમ નથી દીપસમો