________________ આગમસૂત્ર 13, ઉપાંગસૂત્ર 2, રાજપ્રશ્નીયા ત્યારે તે આભિયોગિક દેવ તે દિવ્ય યાન વિમાનની અંદર બહુસમ રમણીય ભૂમિભાગ વિકર્યો. સૂત્ર-૧૫ અધૂરેથી... જેમ કોઈ આલિંગપુષ્કર, મૃદંગપુષ્કર, સરોવરનું તળ, હથેળી, ચંદ્રમંડલ, સૂર્યમંડલ, દર્પણમંડલ, મોટા-મોટા ખીલા ઠોકી અને ખેંચીને ચોતરફથી સમ કરેલ, ઘેટા-સૂવર-સિંહ-વાઘ-મૃગ-ચિતાના ચામડા સમાન રમણીય, વિવિધ પંચવર્ણી મણિ વડે ઉપશોભિત, આવર્ત-પ્રત્યાવર્ત-શ્રેણિ-પ્રશ્રેણિ, સ્વસ્તિક-પુષ્યમાણક-વર્લ્ડમાનકમસ્યાંડ-મકરાંડક જાર, માર આદિ શુભલક્ષણો, પદ્મપત્ર-સાગરતરંગ-વસંતલતા-પદ્મલતા આદિથી ચિત્રિત, છાયા-પ્રભા-કિરણ-ઉદ્યોત સહિત, વિવિધ પંચવર્ણી મણિથી ઉપશોભિત હતો, તે આ - કૃષ્ણ, નીલ, લોહિત, હાલિદ્ર, શુક્લ. તેમાં જે કાળા મણિ, તે મણિનું આ આવું વર્ણન કહ્યું છે - જેમ કોઈ મેઘઘટા, અંજન, ખંજન, કાજળ, ગવલ, ગવલગુલિકા, ભ્રમર, ભ્રમરાવલિ, ભ્રમરપતંગસાર, જાંબુફળ, અરીઠા અથવા કાગડાના બચ્ચા, હાથી, મદનીયા, કાળો સર્પ, કાળું કેસર, આકાશ થિગ્નલ, કાળું અશોક-કૃષ્ણવીર-બંધુજીવક. શું તે આ બધા જેવું હતું ? આ અર્થ સંગત નથી. હે આયુષ્યમાન્ શ્રમણો ! તે કાળા મણિ આનાથી ઇષ્ટ-કાંત-મણામ-મનોજ્ઞતરક વર્ણથી કહ્યા છે. તેમાં જે નીલામણી, તેનું આ આવું વર્ણન કહ્યું છે - જેમ કોઈ ભૂંગ-ભંગ પત્ર, શુક-શુકપિચ્છ, ચાસચાસપિચ્છ, નીલી-નીલીભેદ-નીલીગુલિકા, સાંવા, ઉચંતક, વનરાજિ, બળદેવના વસ્ત્ર, મોરની ડોક, અતસિકુસુમ, બાણકુસુમ, અંજન-કેશિકા કુસુમ, નીલોત્પલ, નીલાશોક, નીલબંધુજીવ, નીલકર્ણવીર. આ બધા જેવો વર્ણન હતો ? આ અર્થ સંગત નથી. તે નીલમણી આનાથી ઇષ્ટતરક યાવત્ વર્ણથી કહેલ છે. તેમાં જે લાલ મણી હતા, તે મણીનું આવા પ્રકારનું વર્ણન કહ્યું છે - જેમ કોઈ ઘેટા-સસલા-મનુષ્ય-વરાહ કે મહિષનું લોહી, બાલ ઇન્દ્રગોપ, બાલ સૂર્ય, સંધ્યાનો રંગ, ચણોઠીના અર્ધભાગનો રાગ, જપાકુસુમ, કિંશુકકુસુમ, પરિજાત કુસુમ, જાતહિંગલોક, શિલાપ્રવાલ, પ્રવાલ અંકુર, લોહિતાક્ષમણિ, લાક્ષારસ, કૃમિરાગ કંબલ, ચણાનો લોટ, રક્તોત્પલ, રક્તાશોક, રક્તકર્ણવીર, રક્તબંધુજીવક. આવો વર્ણ હતો ? આ અર્થ સંગત નથી. તે લાલ મણિ આથી પણ ઈષ્ટતરકાદિ યાવતુ હતો. તેમાં જે પીળા મણિ, તેનું આવા સ્વરૂપનું વર્ણન હતું. જેમ કોઈ ચંપા-ચંપાની છાલ-ચંપાનો અંદરનો ભાગ, હળદર-હળદરનો અંદરનો ભાગ, હળદરની ગુટિકા, હરિતાલિકા,-હરિતાલનો અંદરનો ભાગ, હરિતાલની ગુટીકા, ચિકુર, ચિકુર ના રંગથી રક્ત વસ્ત્ર, શુદ્ધ સુવર્ણ, શુદ્ધ સુવર્ણની કસોટી પરની રેખા, સુવર્ણ-શિલ્પક, વાસુદેવના વસ્ત્ર, અલકી-ચંપા-કુહંડિકા-તડવડા-ઘોસેડિક-સુવર્ણ-સુહિરણ્ય-કુસુમ, કોરંટ વર માલ્ય દામ, બીજકુસુમ, પીળો અશોક, પ્રિયકર્ણવીર, પ્રિયબંધુજીવક. આ બધા જેવો વર્ણ છે ? આ અર્થ સંગત નથી. તે પીળા મણિ, આનાથી ઇષ્ટતર યાવત્ વર્ણથી કહેલ છે. તેમાં જે શ્વેત મણિ છે, તે મણિનું આવું વર્ણન છે - જેમ કોઈ અંક, શંખ, ચંદ, કુંદ, દાંત અથવા કુમુદ, પાણીના કણ, ઘન, દહીં, ગાયનું દૂધ અથવા હંસ-ક્રૌંચ-હાર-ચંદ્રની શ્રેણી, શરદીય મેઘ, તપાવેલ-ધોયેલ રૂપ્યપટ્ટ, ચોખાનો લોટ, ફુદ પુષ્પરાશિ, કુમુદરાશિ, શુકીફલી, પિચ્છ-મિંજિકા, ભિસ, મૃણાલ, ગજદંત, લવંગદલ, પુંડરિકદલ, શ્વેતાશોક, શ્વેત કર્ણવીર, શ્વેત બંધુજીવક. આ બધા જેવો શ્વેત છે ? આ અર્થ સંગત નથી, તે સફેદ મણિ, આનાથી ઈષ્ટતરક યાવત્ વર્ણથી કહ્યો છે સૂત્ર-૧૫ અધૂરેથી... તે યાન-વિમાનના સમભૂમિ ભાગમાં જડેલા મણિઓની આવા પ્રકારની ગંધ કહી છે. જેમ કોઈ - કોષ્ઠ, મુનિ દીપરત્નસાગર કૃત્ “(રાજપ્રશ્નીય)” આગમસૂત્ર ભાવાનુવાદ Page 11