________________ આગમસૂત્ર 12, ઉપાંગસૂત્ર 1, ઉવવાઈયા [12] ઉવવાય ઉપાંગસૂત્ર-૧- ગુજરાતી ભાવાનુવાદ સમવસરણ વર્ણન સૂત્ર૧ (અધૂરુ...) તે કાળે, તે સમયે (આ અવસર્પિણીકાળના ચોથા આરામાં ભગવંત મહાવીર વિચરતા હતા ત્યારે) ચંપા નામે નગરી હતી. તે ઋદ્ધિવાળી, નિર્ભય અને સમૃદ્ધ હતી. ત્યાંના લોકો-જાનપદો પ્રમુદિત હતા. જન-મનુષ્યો વડે તે આકીર્ણ હતી. સેંકડો હજારો હળો વડે ખેડાયેલ, સહજપણે સુંદર માર્ગ જેવી લાગતી હતી. ત્યાં કૂકડા અને સાંઢના ઘણા સમૂહો હતા, ઇક્ષુ-જવ-ચોખાથી યુક્ત હતી. ગાય, ભેંસ, ગલકની પ્રચૂરતા હતી. મોટા સુંદર કલાકૃતિવાળા ચૈત્યો અને નર્તકીઓના વિવિધ સન્નિવિષ્ટ ભવનોનીબહુલતા હતી. ત્યાં લાંચીયા, ખીસાકાતરુ, ગ્રંથિભેદકો, ચોરો, બળજબરીથી કર વસૂલ કરનાર ન હતા. તે નગર સમસ્ત ઉપદ્રવોથી રહિત હતું. ત્યાની પ્રજા ક્ષેમકુશળ હતી. સુલભ ભિક્ષા પ્રાપ્તિવાળી અને સુખે નિદ્રા લઇ શકાય તેવી વિશ્વસ્ત હતી. અનેક શ્રેણીના કૌટુંબિકની ગીચ વસતી હોવા છતાં શાંતિમય હતી. તે નગરી નટ, નર્તક, જલ-દોરડા પર ચઢી ખેલ કરનાર, મલ, મૌષ્ટિક-મુષ્ટિથી પ્રહાર કરનાર, વેલંબ-વિદૂષકો, કથક-કથા કરનારા, પ્લવક-તરવૈયાઓ, લાસક-રાસ રમનારા, આગાયક-નૈમિતિકો, લંખ-વાંસડા પર ચઢી ખેલા કરનારા, મંખ-ચિત્રપટ દેખાડી આજીવિકા કરનાર, તૂણઇલ્લ-વાદ્ય વગાડનારા, તુંબવીણિક-વીણા વગાડનારા, અનેક તાલાચર-કરતાલ આદિ તાલ વગાડનાર દ્વારા સેવિત હતી. વળી તે નગરી આરામ, ઉદ્યાન, અગડ, તળાવ, દીર્ઘિકા, વાપીથી યુક્ત હોવાથી નંદનવન સમાન લાગતી હતી. સૂત્ર–૧ (અધૂરેથી...) તે નગરી, એક ઊંચી, વિપુલ, ગંભીર ખાઈથી યુક્ત હતી. તેની ચારે બાજુ કોટ હતો. તે કોટ, ચક્ર, ગદા, મુસંઢી, અવરોધ, શતધ્વી આદિ શસ્ત્રોથી સજ્જ અને ઘન દ્વાર યુગલ વડે સુરક્ષિત તે નગરી દુપ્રવેશ્ય હતી. ધનુષ જેવા કુટિલ, વાંકા પ્રાકારથી વીંટાયેલ હતી. પ્રાકાર ઉપર ગોળ કપિશીર્ષકો(કાંગરાઓ)થી રચિત-સંસ્થિત-શોભતી. હતી. કોટ ઉપર અટ્ટાલક(અગાસી)હતી. ત્યાં ચરિકા, ગોપુર, તોરણ આદિ હતા. ત્યાં ઉન્નત(પહોળા) અને વિશાળ સુવિભક્ત-રાજમાર્ગ હતા, નિપુણ શિલ્પાચાર્ય નિર્મિત દઢ અર્ગલા અને ઇન્દ્રકિલથી યુક્ત હતી. સૂત્ર-૧ (અધૂરેથી...) તે નગરીની હાટ-બજાર, વણિક ક્ષેત્ર-દુકાનો, વણકર આદિ કારીગરોની આવાસોથી સુવિધા પૂર્ણ હતી. શૃંગાટક, ત્રિક, ચતુષ્ક, ચતૂર હોય તેવા સ્થાનોમાં ક્રય-વિક્રય માટેની વાસણ આદિની દુકાનો, વિવિધ વસ્તુઓથી સુશોભિત અને સુરમ્ય હતી. રાજસવારી નીકળતી રહેવાથી રાજમાર્ગે ભીડ રહેતી હતી. અનેક શ્રેષ્ઠ ઘોડા, મત્ત હાથી, રથસમૂહ, શીબિકા, ચંદમાનિકા, યાન, યુગ્મથી આકીર્ણ હતી. ખીલેલા કમળો વડે શોભિત જળાશય હતા, શ્વેત શ્રેષ્ઠ ભવનોથી સુશોભિત, નિર્નિમેષ નેત્રો વડે પ્રેક્ષણીય-જોવા લાયક, પ્રાસાદીય-પ્રસન્નતા જનક, દર્શનીય-જોવા લાયક, અભિરૂપ-મનોરમ્ય, પ્રતિરૂપ-મનોહર રૂપવાળી હતી. સૂત્ર-૨ તે ચંપાનગરીની બહાર ઉત્તર-પૂર્વ દિશામાં પૂર્ણભદ્ર નામક ચૈત્ય(મંદિર) હતું. તે ઘણું પ્રાચીન હતું. તે પૂર્વ પુરુષ પ્રશંસિત, પ્રાચીન, શબ્દિત, કીર્તિત અને ખ્યાતી પામેલ હતું. તે ચૈત્ય, છત્ર-ધ્વજ-ઘંટ પતાકા સહિત, મુનિ દીપરત્નસાગર કૃત “(વિવાદ)” આગમસૂત્ર ભાવાનુવાદ Page 6