________________ આગમસૂત્ર 12, ઉપાંગસૂત્ર 1, ઉવવાઈયા ૯.વર્તિષ્યમાન ચરક, ૧૦.સંઢિયમાન ચરક, ૧૧.ઉપનીત ચરક, ૧૨.અપનીત ચરક, ૧૩.ઉપનીત અપનીત ચરક, ૧૪.અપનીત ઉપનીત ચરક, ૧૫.સંસૃષ્ટ ચરક, ૧૬.અસંસૃષ્ટ ચરક, ૧૭.તજાત સંસૃષ્ટ ચરક, ૧૮.અજ્ઞાત ચરક, ૧૯.મૌન ચરક, ૨૦.દષ્ટ લાભિક, ૨૧.અદષ્ટ લાભિક, ૨૨.સ્કૃષ્ટ લાભિક, ૨૩.અસ્કૃષ્ટ લાભિક, ૨૪.ભિક્ષા લાભિક, ૨૫.અભિક્ષા લાભિક, ૨૬.અન્ન ગ્લાયક, 27. ઉપનિહિત, 28 પરિમિત-પિંડપાતિક, ૨૯.શુદ્ધષણિક અને ૩૦.સંખ્યાદત્તિક. ..... આ ભિક્ષાચર્યા કહી. સૂત્ર-૧૯ (અધૂરથી...) તે રસપરિત્યાગ શું છે ? તે અનેકવિધ છે - નિર્વિકૃતિક, પ્રણીત રસ પરિત્યાગ, આયંબિલ, આયમસિથભોજી, અરસાહાર, વિરસાહાર, અંતાહાર, પ્રાંતાહાર, રૂક્ષાહાર. ...આ રસપરિત્યાગ કહ્યો. તે કાયક્લેશ શું છે? તે અનેકવિધ છે - (શરીરને કષ્ટ પહોચે તેવા વિવિધ આસનોના નામ અહી આપ્યા છે) સ્થાનસ્થિતિક, સ્થાનાતિગ ઉત્કટકાસનિક પ્રતિમાસ્થાયી, વીરાસનિક, નૈષધિક, દંડાયક, લફડસાઈ આતાપક અપ્રાવૃતક, અકંડુક, અનિષ્ઠીવક, સર્વગાત્ર પરિકર્મ-વિભૂષા વિપ્રમુક્ત. તે કાયક્લેશ કહ્યો. તે પ્રતિસંલીનતા શું છે? તે ચાર ભેદે છે - ઇન્દ્રિય પ્રતિસંલીનતા, કષાય પ્રતિસંલીનતા, યોગ પ્રતિસલીનતા, અને વિવિક્તશયણાસન-સેવનતા. સૂત્ર-૧૯ (અધૂરથી.) તે ઇન્દ્રિય પ્રતિસલીનતા શું છે? તે પાંચ ભેદે છે - શ્રોત્રેન્દ્રિય વિષય પ્રચાર નિરોધ અથવા શ્રોત્રેન્દ્રિય વિષય પ્રાપ્ત અર્થોમાં રાગદ્વેષ નિગ્રહ. ચક્ષુરિન્દ્રિય વિષય પ્રચાર નિરોધ કે ચક્ષુરિન્દ્રિય વિષય પ્રાપ્ત અર્થમાં રાગ-દ્વેષ નિગ્રહ. ધ્રાણેન્દ્રિય વિષય પ્રચાર નિરોધ કે ધ્રાણેન્દ્રિય વિષય પ્રાપ્ત અર્થોમાં રાગદ્વેષ નિગ્રહ, જિહેન્દ્રિય વિષય પ્રચાર નિરોધ કે જિહેન્દ્રિય વિષય પ્રાપ્ત અર્થમાં રાગદ્વેષ નિગ્રહ, સ્પર્શનેન્દ્રિય વિષય પ્રચાર નિરોધ કે સ્પર્શનેન્દ્રિય વિષય પ્રાપ્ત અર્થમાં રાગદ્વેષ નિગ્રહ. આ ઇન્દ્રિય પ્રતિસલીનતા કહી. તે કષાય પ્રતિસંલીનતા શું છે ? તે ચાર ભેદે છે - (1) ક્રોધના, (2) માનના, (3) માયાના, (4) લોભના. ઉદયનો નિરોધ અથવા ઉદય પ્રાપ્ત ક્રોધ-માન-માયા-લોભને વિફળ કરવા. તે કષાય પ્રતિસંલીનતા છે. તે યોગ પ્રતિસંલીનતા શું છે? ત્રણ ભેદે છે - (1) મન, (2) વચન, (3) કાયાના યોગની પ્રતિસલીનતા. તે મનોયોગપ્રતિસલીનતા શું છે ? અકુશલ મનનો નિરોધ અને કુશલ મનની ઉદીરણા. (2) તે વચનયોગ પ્રતિસંલીનતા શું છે ? અકુશલ વચનનો નિરોધ અને કુશલ વચન ઉદીરણા. (3) તે કાયયોગ પ્રતિસંલીનતા શું છે ? જે સુસમાહિત હાથ-પગ-કૂર્મવતુ ગુખેન્દ્રિય, સર્વગાત્ર પ્રતિસંલીના કરીને રહેવું તે. તે વિવિક્ત શયન-આસન સેવનતા શું છે ? જે આરામ, ઉદ્યાન, દેવકુળ, સભા, પ્રપા, પ્રણિતગૃહ, પ્રણિતશાળામાં સ્ત્રી, પશું, નપુંસક, સંસક્ત રહિત વસતિમાં પ્રાસુક અને એષણીય પીઠ-ફલક-શચ્યા-સંસ્તારક સ્વીકારીને વિચરવું તે. આ રીતે બાહ્ય તપ કહ્યો. સૂત્ર-૨૦ (અધૂરું...) તે અત્યંતર તપ શું છે? તે છ ભેદે છે –પ્રાયશ્ચિત્ત, વિનય, વૈયાવચ્ચ, સ્વાધ્યાય, ધ્યાન અને ઉત્સર્ગ. તે પ્રાયશ્ચિત્ત શું છે ? તે દશ ભેદે છે - આલોચના યોગ્ય, પ્રતિક્રમણ યોગ્ય, તદુભય યોગ્ય, વિવેક યોગ્ય, વ્યુત્સર્ગ યોગ્ય, તપ યોગ્ય, છેદ યોગ્ય, મૂલ યોગ્ય, અનવસ્થાપ્યાé, પારંચિત યોગ્ય. તે વિનય શું છે ? તે સાત ભેદે છે - જ્ઞાન વિનય, દર્શન વિનય, ચારિત્ર વિનય, મન વિનય, વચન વિનય, કાય વિનય, લોકોપચાર વિનય. મુનિ દીપરત્નસાગર કૃત્ “(ઉવવાઇય)” આગમસૂત્ર ભાવાનુવાદ Page 16